Page 146 - Raimbayeva G., Mirhayarova G. O'zbekiston tuproqlari va ularning evolyutsiyasi. elektron darslik

Qashqadaryo viloyatining sug‘oriladigan sur qo‘ng‘ir tusli o‘tloqi
tuproqlar boshqa o‘tuvchi tuproqlar singari avtomorf aynan sur qo‘ng‘ir tusli
tuproqlarni sug‘orish natijasida paydo bo‘lgan bo‘lib, bu tuproqlar gumusga

kambag‘al (0,4-0,8%) hisoblanadi, sho‘rtoblashgan, ba’zi joylarda kuchsiz
darajada sho‘rlanishga chalingan. Mexanik tarkibi bo‘yicha viloyatning
sug‘oriladigan sur-qo‘ng‘ir-o‘tloqi tuproqlar engil qumoqli, ba’zan qumloqli
turlari uchraydi.
Sug‘oriladigan taqirli-o‘tloqi tuproqlar Qashqadaryo viloyatining qadimgi
allyuvial deltali tekisliklarida taqirli tuproqlarni keng o‘zlashtirish va sug‘orish
ta’sirida paydo bo‘lgan. Bu tuproqlarning haydalma qatlamida gumus 0,5-1,1%,

umumiy azot 0,04-0,10%, umumiy fosfor 0,11-0,14% oraliqda tebranib turadi.
Mexanik tarkibiga ko‘ra tuproqlar engil va o‘rta qumoqli hisoblanadi. Bu
tuproqlar kam va o‘rtacha darajada sho‘rlangan tuproqlar qatoriga kiradi.

Qashqadaryo viloyati tuproq xaritasi ( masshtabi 1:750000).

SURXONDARYO VILOYATI TUPROQLARINING TAVSIFI.
Surxondaryo viloyatining sug‘oriladigan hududlarining tuproq qoplami
turli xilda bo‘lib, ularning shakllanish sharoiti va xossa-xususiyatlari bo‘yicha

bir-biridan farq qiladi. Surxon-Sherobod vodiysining yuqori qismi, ya’ni
Surxondaryo va uning irmoqlari qo‘shilgan bo‘z tuproqlar mintaqasida faqat
avtomorf tuproqlar emas, balki yarim gidromorf va gidromorf tuproqlar ham
shakllangan.
Bu mintaqada sug‘oriladigan tipik, och tusli bo‘z va ular ichida
shakllangan o‘tuvchi bo‘z-o‘tloqi, botqoq-o‘tloqi, o‘tloqi tuproqlar keng

tarqalgan.
Surxondaryo viloyatining sug‘oriladigan tipik bo‘z tuproqlari
Surxondaryo vohasining yuqori qismi tog‘ oldi va daryo yoyilmalari
hududlarida tarqalgan. Viloyatning sug‘oriladigan tipik bo‘z tuproqlarining
mexanik tarkibi o‘rtacha va og‘ir qumoq tuproqlardan iborat bo‘lib, ba’zan
engil qumoq tuproqlardan iborat. Bu tuproqlar gipslashmagan va
sho‘rlanmagan, lekin ayrim relefning pastqam joylarida kuchsiz sho‘rlangan.

146