Page 31 - Saidova M. Diana Janibek qizi. Tuproq melioratsiyasi...elektron qo‘llanma 2024 (2)

S 0- tuproqda qoldirilishi mumkin bo‘lgan tuzlar miqdori;

Yuvilgandan keyin qolishi mumkin bo‘lgan tuz miqdori:
Xloridli Shoʻrlanish- 0,2%;
Sulfat-xloridli- 0,3%;
Sulfatli-natriyli- 0,4%;
Sulfatli, natriyli, kalsiyli- 1,0%.
1 2 - j a d v a l
Tuproq-gruntlardan tuzning yuvilib ketish qiymati ko‘rsatkichi ()

Shoʻrlanish tipi
Tuproq-gruntlari
sulfat-xloridli va xlorid-sulfatli va sulfatli
xloridli
qumli 0,6-0,8 0,7-0,9

qumoqli 0,8-1,0 0,9-1,1
yengil va o‘rta qumoqli (kam 1,0-1,2 1,1-1,3
zichlashgan)
loyli qatlami bo‘lmagan, zich-lashgan 1,2-1,5 1,3-1,8
o‘rta va og‘ir qumoqli
loyli qatlamlari mavjud bo‘lgan
loylar 1,5-2,0 1,8-2,4

Misol uchun: 15-jadval bo‘yicha sho‘ri yuvilishi lozim bo‘lgan tuproqning
yuqorigi 1 metrlik (h) qatlami mexanik tarkibi o‘rta qumoqli, tuproqning tuz berish
koeffitsienti (α)- 1,02 bo‘lsa (13, 16-jadvallar bo‘yicha), quruq qoldiq (s n)- 1,7%,
xlor esa 0,559 ni, quruq qoldiqqa nisbatan xlorning ulushi foiz hisobida 0,559 ·
100 : 1,7 + 32,8% ni tashkil qiladi.

13-jadval
Kesma Chuqurlik, Quruq - - -- ++ ++ +
№ sm qoldiq HCO 3 Cl SO 4 Ca Mg Na
0-30 122,15* 0,71 40,78 37,43 8,55 4,17 26,94
3,066** 0,018 1,024 0,939 0,215 0,105 0,676
0-50 191,99 1,14 65,69 56,87 14,63 7,05 40,15
6
2,797 0,029 1,649 1,427 0,367 0,177 1,008
0-100 247,62 2,47 79,87 76,03 19,40 8,44 50,90
1,732 0,017 0,559 0,532 0,136 0,059 0,356

*) t/ga hisobida; **) foiz hisobida

Demak tuproq (13,16-jadvallar bo‘yicha) sulfat xloridli shoʻrlanishga ega.
Bunda, yuvishdan keyin qolishi mumkin bo‘lgan tuz miqdori 0,3% ni tashkil etadi.
Formuladagi lg bu- quruq qoldiq (s n)- 1,7% ni yuvishdan keyin qoldirilishi
mumkin bo‘lgan tuz miqdori- 0,3 ga bo‘lish orqali aniqlanadi, ya’ni: 1,7 : 0,3 q
5,7, bunda lg 5,7q 0,81 ga teng.