Page 8 - Saidova M. Diana Janibek qizi. Tuproq melioratsiyasi...elektron qo‘llanma 2024 (2)

Ushbu jadvaldan ko‘rib turganimizdek, shoʻrlanish tipi sulfatli bo‘lgan
holatda shoʻrlanish darajasi faqat quruq qoldiq miqdori bo‘yicha, xlorid-sulfatli
yoki sulfat-xloridli bo‘lgan holatda esa ham quruq qoldiqni va xlor miqdorini
hisobga olgan holda, xloridli bo‘lgan holatda esa faqat xlor miqdorini hisobga
olgan holda tuproq sho‘rlanganlik darajasi aniqlanadi.

3 - j a d v a l
Shoʻrlanish tipini hisobga olgan holda tuproq sho‘rlanganlik darajasini
aniqlashning mukammallashtirilgan klassifikatsiyasi

Sulfatli Xlorid-sulfatli Sulfat-xloridli Xloridli
Shoʻrlanish
quruq quruq quruq
darajasi Cl Cl Cl
qoldiq qoldiq qoldiq
sho‘rlanmagan <0,3 <0,1 <0,01 <0,1 <0,01 <0,01

kuchsiz
0,3-1,0 0,1-0,3 0,01-0,05 0,1-0,3 0,01-0,04 0,01-0,03
sho‘rlangan

o‘rtacha
1,0-2,0 0,3-1,0 0,05-0,2 0,3-0,6 0,04-0,2 0,03-0,1
sho‘rlangan
kuchli sho‘rlangan 2,0-3,0 1,0-2,0 0,2-0,3 0,6-1,0 0,2-0,3 0,1-0,2

juda kuchli
>3,0 >2,0 >0,3 >1,0 >0,3 >0,2
sho‘rlangan

Tuproq shoʻrlanishi tipi (ximizmi) N.I.Bazilevich va E.I.Pankovalarning (1970)
klassifikatsiyasi bo‘yicha anion va kationlar mg-ekv. ni bir-biriga nisbati bilan
aniqlanadi (jadval 4).
4 - j a d v a l
Tuproq shoʻrlanishi ximizmi (tipi)

Anion bo‘yicha Kation bo‘yicha
Cl SO4 HCO3 Shoʻrlanish Na Ca+Mg Mg Shoʻrlanish tipi

SO4 Cl SO4 tipi Ca+Mg Na Ca
>2,5 <0,5 xloridli >2 >0,5 - natriyli
2,5- 0,5- sulfat-xloridli 1-2 0,5-1 >1 magniy-natriyli
1,0 1,0

1,0- 1,0- xlorid-sulfatli 1-2 0,5-1 <1 kalsiy-natriyli
0,2 0,5

<0,2 >5 sulfatli <1 >1 >1 kalsiy-magniyli
kаrbonat-
<0,2 >5 >1 <1 >1 <1 magniy-kalsiyli
sulfatli