Page 151 - QODIROVA D. ТУПРОҚ ФИЗИКАСИ elektron darslik

Gigroskopik suvni aniqlash uchun tahlil qilinadigan tuproq
namunasidan o‘rtacha 5-10 g dan olib shisha stakanchaga (termostatda

quritilgan, og‘irligi o‘lchangan, og‘zi yopiladigan) solinadi va analitik
tarozida o‘lchanadi. So‘ngra stakanchalarni og‘zi ochiq holda termostatga
0
qo‘yib, 105-110 S haroratda 4-6 soat davomida quritiladi. SHu usulda
quritilgan stakanchalar darhol og‘zi berkitiladigan maxsus eksikatorga
solinadi. Eksikatorning ostki qismida undagi suv parlarini yaxshi yutish
qobiliyatiga ega bo‘lgan CaCl2 tuzi bo‘ladi. Eksikatorda stakanchalar xona

haroratigacha sovitiladi va qayta analitik tarozida tortiladi. Quritilib
tortilgan stakanchalar og‘zi ochiq holda qayta quritiladi (2-4 soat) va
sovitilib yana tortiladi. Bu ish o‘zgarmas og‘irlik hosil bo‘lguncha
takrorlanadi. Tuproqdagi gigroskopik suvning miqdori quyidagi formula

bilan hisoblanadi.

X= a   b 100
H
bu erda,

X-gigroskopik suvning miqdori, tuproq massasiga nisbatan %
hisobida;
a-stakanchaning quritilmagan tuproq bilan birga og‘irligi, g hisobida;
v-stakanchaning quritilgan tuproq bilan birga og‘irligi, g hisobida;

n-quruq tuproq og‘irligi, g hisobida;
(a-v)-tahlil uchun olingan tuproqdagi gigroskopik suv, g hisobida.

N – o‘z navbatida quyidagicha topiladi:
N = v-s
bu erda,
s-stakanchaning sof (quritilgandan so‘ng) og‘irligi, g hisobida;

v-stakanchaning quritilgan tuproq bilan birga og‘irligi, g hisobida.

Gigroskopik namlikni aniqlash ma’lumotlari quyidagi jadvalga yozib

boriladi.

Tuproq Namuna Stakan Quruq Stakanni Stakanni Gigro-
kesmasi olingan raqami stakan tuproq quritilgan tuproq skopik
raqami va chuqurlik, og‘irligi bilan bilan og‘irligi namlik
uning sm da og‘irligi 1 2 3
tafsiloti

146