Page 159 - Урманова М. Илмий изланиш укув қулланма

VEGITATSION TAJRIBA. ULAR OLDIGA QO‘YILGAN

TALABLAR VA O‘TKAZISH USULLARI

Agrokimyoda ilmiy tadqiqotlar olib borishda “Vegitatsion

tajribalar” muhim o‘rin tutadi. Vegitatsion tajribalar ko‘proq nazariy
ahamiyatga ega bo‘lgan ilmiy tadqiqotlarni olib borish uchun

mo‘ljallangan. Bu tadqiqotlar olib borish natijasida o‘simlikda

kechadigan muhim fiziologik jarayonlarning kechishi, o‘sish va
rivojlanish jarayonlarining dinamikasi ilmiy asosda o‘rganiladi.

“Vegitatsiya” so‘zi yunoncha “Wegetito” so‘zidan olingan bo‘lib,

o‘sish va ko‘karish degan ma’noni bildiradi.
“Vegettasion tajriba usullari” yoki “vegitatsion ilmiy tekshirish”

usullari deganda o‘simliklarni kichik idishlarda yoki kuchli sovuq va

issiq, shamol va yomg‘irdan asraydigan maxsus uylarda o‘stirish
tushuniladi. Shunga ko‘ra vegitatsion tajribalarning bir qancha turlari

mavjud. Masalan:

1. Qumda o‘stirish usuli
2. Toshda o‘stirish usuli

3. Suvli sharoitda ustirish usuli
4. Tuproqli sharoitda o‘stirish usuli

Akademik D.N.Pryanishnikov o‘z ilmiy ishlarida vegitatsion

tadqiqotlarning ahamiyatini quydagicha baholaydi. “Dala tajribalarining
vazifasi bugungi kunda mineral o‘g‘itlarni dala sharoitida qo‘llanish

ko‘lamini o‘rganishdan iborat bo‘lgan bir vaqtda, vegitatsion

tajribalarning asosiy vazifasi o‘simlik uchun qulay sharoit yaratishda har
bir alohida olingan omillarni o‘rganish, o‘simlikda kechadigan

jarayonlarning mohiyatini oshirishdan iborat”.
Fundamental ahamiyatga ega bo‘lgan tadqiqotlar, mikro elementlar,

mikroo‘g‘itlar, izotoplar, mikroorganizmlar bilan bog‘liq tadqiqotlar,

kam miqdorda bo‘lgan noyob preparatlar bilan bog‘liq ilmiy tadqiqotlar
vegitatsion tajribalarda olib boriladi.

Vegitatsion tajribalarda o‘simlikka ta’sir ko‘rsatuvchi har bir

xodisaga alohida yondashish va o‘rganish imkoniyatlari mavjud.

159