Page 40 - Урманова М. Илмий изланиш укув қулланма

olib borish uslubiyati va tajriba sxemasi keltiriladi. Tadqiqot olib borish

uslubiyatida ilmiy ishda qo‘llaniladigan har bir agrotexnik, fiziologik,
agrokimyoviy, agrofizikaviy va boshqa eksperimentlani uslubiy asoslari

aniq ko‘rsatilishi lozim.

4. Kutilayotgan natijalar. Bu bo‘limda ilmiy ishdan kutilayotgan
natijalar, ilmiy ishning ilmiy va g‘oyaviy asoslari, iqtisodiy

samaradorligi ko‘rsatiladi.

5. Foydalanilgan adabiyotlar. Bu bo‘limda adabiyotlar
foydalanilgan adabiyotlaning toliq royxati keltiriladi.

Ilmiy dastur foydalanishdan oldin uslubiy va ilmiy kengashlarda

ko‘rib chiqilishi va tasdiqlanishi lozim.
Ilmiy ishdagi barcha jarayonlar qat’iy dasturga amal qilgan holda

olib boriladi. Turli sabablarga ko‘ra ilmiy ishda dasturga amal qilinmasa

ilmiy ish buzilgan bo‘ladi. Ishchi dastur ilmiy ishlarga tayyorgarlik
ishlardagi oxirgi va yakunlovchi bosqich bo‘lib hisoblanadi. Bunda

ishchi gipotezani aniqlashning turlari, uslublari ko‘rsatilgan bo‘ladi.

Bundan tashqari, ish rejasida tajriba o‘tkazish bosqichlari, tajriba
sxemasi, tajribani o‘tkazish sharoitlari, kuzatish ishlari va ulami bajarish

uslubiyati hamda tajribaning elementlari ko‘rsatilgan bo‘ladi. Tajribani
olib borish va kuzatishni bajarish jarayonida ish dasturi to‘ldirilib

aniqlik kiritilib berilishi mumkin. Tajribaning ish dasturida asosan

quyidagi malumotlar, uslubiyatlar ko‘rsatilishi kerak:
A. Tajribaning turi, kuzatishlar soni, kuzatishning olib borish uchun

o‘simliklami ajratish uslubiyati.

B. O‘rganilayotgan omillar, tajriba sxemasi, o‘rganish muddati,
kuzatish va tayyorgalik ishlari, tajriba maydoning tuproq iqlim sharoiti,

joylashgan o‘mi, tahlillarni bajarish uslublari.
C. Barcha ko‘rsatkichlar, olingan malumotlar va statistik ishlab

chiqish uslublari va boshqalar. Ishchi dastuni tuzishda tajriba sxemasi

keltirilishi lozim bo‘lgan asosiy ko‘rsatkichlardan biri hisoblanadi.
Chunki, tajribani to‘g‘ri olib borish, o‘rganilayotgan omillarni

samaradorligini to‘g‘ri baholash tajriba sxemasiga bog‘liq.

Tajriba sxemasi uslubiy jihatdan to‘g‘ri, mukammal tuzilishi, bunda
tajriba dasturga qat’iy rioya qilingan tarzda olib borilishi lozim.

40