Page 44 - Урманова М. Илмий изланиш укув қулланма

DALA TAJRIBALARI VA ULARNING TURLARI.

DALA TAJRIBASI VA PAYKALI OLDIGA
QO‘YILADIGAN TALABLAR

Dala tajribalarini boshqa tajribalardan farqi shundaki, dala
tajribalarida hamma omillar tabiy tuproq va iqlim sharoitida, ya’ni ishlab

chiqarish sharoitiga yaqin sharoitda olib boriladi.

Madaniy ekinlarning hosildorligi bilan unga ta’sir etuvchi omil
o‘rtasidagi aniq bog‘liqlikni baholashda dala tajribasi to‘liq ta’suvvur

ko‘rsatib borishi mumkin. Bundan tashqari shunday maqsadlarda olib

boriladigan tajribalar mavjudki, faqatgina dala tajribasida aniq
natijalarga erishishi mumkin. Masalan, tuproqqa ishlov berish,

almashlab ekishni o‘rganish, mineral o‘g‘itlar me’yorini,

gerbitsidlarning ta’sirini o‘rganish shular jumlasidandir.
Dala tajribasida olingan ma’lumotlarning aniqlik darajasi va

ma’lumotlarning ilmiy qiymati ko‘p jihatdan talab qilinadigan uslubiy

talablaga bog‘liq bo‘lib, bu talablar quydagilardan iborat.
1.Tajriba maydonining tipikligi

2. Tajribalarni alohida ajratilgan uchastkalarida olib borish
3. Hamma variantlarda sharoitlarning bir xilligi

4. Hosilni yig‘ishtirish va hamma bajarilgan ishlarning aniqlik

darajasiga amal qilish
Hamma dala tajribalarini ohirgi ko‘rsatkichlaridan biri, ya’ni

amalga oshiriladigan ma’lumotlardan biri, bu hosildorlik

ma’lumotlaridir. Shuning uchun dala tajribasi uchun shunday maydon
tanlash kerakki, uning hamma yerida unumdorlik ko‘rsatkichlari va

tuproq tarkibidagi ozuqa moddalar miqdori bir hil bo‘lib, hosildorlikka
o‘rganilayotgan omildan boshqa narsa ta’sir qilmasin yoki tuproqning

hamma ko‘rsatkichlari bir hil bo‘lishini ta’minlash lozim.

Tuproqning barcha unumdorlik ko‘rsatkichlari deganda-tuproqning
agrokimyoviy, agrofizikaviy, meliorativ, biologik xossalarning hamda

relefning bir xil bo‘lishi tushuniladi.

44