Page 62 - Урманова М. Илмий изланиш укув қулланма

2. O‘rganilayotgan o‘simlik yoki tuproq namunalari qaysi

maydondan olinishi va nimasi bilan ajralib turishi kerak?
3. Rivojlanishning dastlabki fazalarida nechta o‘simlikdan

namunalar olinadi?
4. Eksperimentlar o‘zining mazmuni, yo‘nalishi, o‘rganilayotgan

ob’ektga ko‘ra qanday turlarga bo‘linadi?

5. Laboratoriya eksperimentlarini sanab bering
6. Agrokimyoviy va tuproqshunoslik bilan bog‘liq eksperimentlarda

nimalar aniqlanadi?
7. Melioratsiyaga oid tajribalarda nimalar aniqlanadi?

8. Fiziologik, biokimyoviy, urug‘shunoslikka oid tajribalarda

nimalar aniqlanadi?

TAJRIBA OLIB BORISHDA TUPROQ VA O‘SIMLIK
NAMUNALARINI OLISH VA TAHLIL QILISH

Tajriba olib borishda tajriba uchun yer tayyorlash eng muhim va
mas’uliyatli tadbirlardan biri hisoblanadi.Tajriba dalasi bir qator

talablarga javob berishi lozim. Bu talablarga: tajriba dalasining tipikligi,

agroximik, agrofizik, meliorativ xususiyatlarining bir xilligi, bir xil
o‘tmishdosh ekinlardan keyin ekilishi, sizot suvlarining joylashishi,

relefi bir xil bo‘lishi lozim. Tuproq xossalarini o‘rganish uchun tajriba
dalasining turli joylarida konvert usulida beshta joydan, ikkita

qatlamdan (xaydalma va xaydalma osti) jami 10 tuproq namunalari

olinadi. Olingan tuproq namunalari asosida tuproqning agrofizik,
agrokimyoviy va meliorativ xossalari aniqlanadi. Tajriba olib borishda

va dala tanlashda shunngdek dalaning kattaligi va tuzilishiga e’tibor

berilishi lizim. Ya’ni, bunda barcha variant va qaytariqlami dalaga
jaylashtirilishi hisobga olinadi.

Masalan ekish meyori 3, 3,5, 4, 4,5, 5, 5,5, 6 mln.ga bo‘lgan 7 ta

variantdan iborat dala tajribasi uchun yer tanlashimiz lozim. Tajribada
2
har bir variantning maydoni 100 m , ya’ni eni 3.6 metr, uzunligi 27,8
metrdan iborat. Tajriba 4 ta qaytariqda olib borilsa va barcha qaytariqlar

bir yarusda joylashtirilsa, tajriba uchun quyidagicha dala maydoni ta’lab

62