Page 63 - Урманова М. Илмий изланиш укув қулланма

etiladi. Tajribada jami variantlar 7 x 4 = 28 ta delyankada joylashtiriladi

va bunda delyankaning eni 28 x 3,6=100,8 metrni tashkil etadi. Dalaning
ikki tomonidan 5 metrdan 10 metrgacha himoya maydoni ajratiladi.

Demak, tajriba dalasining umumiy kengligi 111 metni tashkil qiladi.

Har bir delyankaning uzunligi 28 metrdan iborat. Himoya maydoni
uchun 5x 2=10 metr, o‘q ariq va tashlama ariqlarlar uchun 2 mert,

yo‘laklar uchun 2 metr ajratiladi. 28+ 10 + 2 + 2 = 42 metr. Biroq,

sug‘oriladigan sharoitda har bir egatning uzunligi 70 - 80 metrdan kam
bo‘lmasligi maqsadga muvofiq. Demak, tajriba dalasining umumiy

maydoni 0,8- 1,0 gektami tashkil qiladi. Agar har bir delyankaning

2
maydoni 200 m bo‘lganda bu ko‘rsatkich ikki barobar yuqori, ya’ni 1,6
– 2,0 gektarni tashkil qiladi. Ilmiy tadqiqotlarda o‘rganilayotgan

variantlarga to‘g‘ri baho berishda miqdoriy kuzatishlaning ahamiyati

katta.
Buning uchun ma’lum bir tartibda o‘rganilayotgan variantlaming

hisobli maydonlaridan o‘simlik na’munalari olinadi. Na’munalar asosan

3 hil usulda, ya,ni diogonal, konvert va aylana shaklida olinadi.
Tajribada variantlar bo‘yicha na’munalar olish tartibi 3- rasmda

keltirilgan.
Variantlar bo‘yicha tuproq va o‘simlik na’munalari olinishi

mumkin. Tuproq na’munalari maxsus bur yordamida tuproqning

xaydalma 0 - 30 sm va xaydalma osti 30-50 sm qatlamlaridan 200-300
gramm miqdorda olinadi. O‘simlik na’munalari esa 10-20 dona

o‘simliklardan olinadi

Nazorat savollari:

1. Tajriba dalasi qanday talablarga javob berishi lozim?
2. 7 ta variant 4 ta qaytariqdan iborat tajribalarda nechta delyanka

joylashtiriladi?

3. Sug‘oriladigan sharoitda har bir egatning uzunligi necha metrdan
kam bo‘lmasligi kerak?

4. Variantlar bo‘yicha tuproq namunalari qaysi asbobda olinadi?

63