Page 58 - Sac Huong Que Nha
P. 58
Saéc Höông Queâ Nhaø
Chấm quyển thi Đào Mộng Giác, quan trường sững sốt, choáng váng trước việc chẳng lành, nhưng không
thể giấu nhẹm vì tin tức đã loan khắp. Các quan đành phải đệ quyển thi ấy về triều và khấu đầu chịu tội. Quan đầu
tỉnh giận lắm, thét lính bủa vây, buộc phải tìm cho ra thủ phạm. Khổ cho đám sĩ tử vô tội, nhất là những thí sinh
họ Đào bị nghi ngờ xét hỏi đủ điều. Người ta nhắm vào nhóm họ Đào làng Vinh Thạnh (của Đào Tấn) và nhóm
họ Đào làng Biểu Chánh (của Đào Phan Duân), vì hai phái Đào này có nhiều người theo cử nghiệp. Trong khi ấy,
ba chí sĩ đã vượt địa giới Bình Định, đang thong dong qua Phú Yên, trên đường vào Nam.
Sau đó, ông Trần Quý Cáp dịch ra Việt văn cả hai bài ấy, rồi nhờ ông Hồ Thanh Vân bí mật đem ra Bắc,
chuyển cho Nguyễn Hải Thần để truyền bá trong đám nho sĩ Bắc Hà.
Nguyên văn bài Chí Thành Thông Thánh (志 誠 通 聖) của Phan Châu Trinh:
Thế sự hồi đầu dĩ nhất không,
世 事 迴 頭 已 一 空，
Giang sơn vô lệ khấp anh hùng.
江 山 無 淚 泣 英 雄。
Vạn dân nô lệ cường quyền hạ,
萬 民 奴 隸 強 權 下，
Bát cổ văn chương thụy mộng trung.
八 股 文 章 睡 夢 中。
Trường thử bánh niên cam thóa mạ,
長 此 百 年 甘 唾 罵，
Bất tri hà nhật xuất lao lung.
不 知 何 日 出 牢 籠。
Chư quân vị tất vô tâm huyết,
諸 君 未 必 無 心 血，
Thỉnh hướng tư văn khán nhất thông.
請 向 斯 文 看 一 通。
Trần Quý Cáp dịch:
Ngoảnh lại giang sơn luống lửng lơ,
Anh hùng rầu rĩ khóc người sơ.
Muôn dân tôi tớ phường quyền mạnh,
Tám vế văn chương giấc ngủ mơ.
Dày mặt mỉa mai đành chịu mãi,
Ñaøo Ñöùc Chöông 58
