Page 269 - Iqtisodiyot ilmi osmonida yulduzga aylanganlar (1-qism)

СТеНЛИ ФИШеР

амалга оширишингиз лозим бўлади. Молиявий тизим эса, ўша савдо
алмашинувига бориб тақалади. Бу тизимда қанча кўп қолсангиз, бун-
дан чиқиб кетиш шунча қимматга тушади. Бу масалага қизиқишимнинг
сабабларидан бири шуки, исроилдаги тажрибамга кўра, ўшанда улар
қандай қилиб рейтингни ўрнатганига ҳайрон қолгандим; баъзан яна
сусаяр, кейин яна ҳаммаси ўз изига тушиб кетарди. Польша ҳам шун-
дай қилганди. исроил капиталнинг қайси томонга оқишини етарлича
бошқара олди. Буни эса, Мексика уддалай олмаган эди.
Бланшар: Кейинчалик содир бўлган бошқа инқирозлар-чи? ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
Фишер: Россия инқирозидан кейин тезда осиё инқирози, Қўшма
штатлардаги инқироз, кейин эса, бизни анча бошимизни қотирган
Бразилия инқирози анчайин xавфли эди. 1997 йил, октябр ойидан то
1999 йил, март ойигача, яъни Бразилия тикланиши бошлангунига қадар
бизда кучли жисмоний зўриқиш бор эди. Бир куни кореядаги инқироз
сабабларининг ҳисоботини ўқиб қолдим ва, умуман, бу воқеа ҳақида
эшитмаганимга ҳайрон қолган эдим. кейинчалик англадимки, биз ўша
вақтда кенг қулоч ёзган индонезия инқирозининг олдини олиш бўйича
чораларни кўраётган эдик.
Россия инқирози алоҳида мавзу. Тўпланган «Қора булут»ни 1998
йил, май ойида билдик. инқирозни бошидан тўxтатишни иложи йўқ
эди. 1998 йил, июл ойида оxирги умид ХвФ кредитини қарз сифатида
олиб кириш бўлиб қолди. агар бу иш бермаса, иқтисодиётнинг бузили-
ши аниқ эди. Энди нима бўлади ва нималар қилиш керак деган савол-
лар Россия, қолаверса, бутун дунёда мунозарага айланган эди. Россия
рублининг девальвациясидан кейин жаҳон капитал бозори ҳам зарбага
учради. Сентябрь ойида эса ҳолдан тойган бозор инқирози саноатлаш-
ган давлатлар бозорига кўчаётгандек эди.
яxшиямки, Федерал захира 1998 йил, октябрь ойида рейтингдаги
жарималарни олиб ташлаш орқали ижобий таъсир кўрсатган эди. Би-
роз ўтгач, глобал инқироз ортда қолгандек бўлди. албатта, биз ХвФда
кўплаб самарали ишларни амалга оширдик. Совет иттифоқининг пар-
чаланиш жараёнида мен ўша ерда эдим, тушунишимча, у давлатларга
анча ёрдам қўлини чўздик. кейинчалик турли ёндашувларга асосланган
иқтисодиётлар юзага кела бошлади. Масалан, иорданияни мисол қилиб
келтирса бўлади. Умуман олганда, менинг ХвФдаги ўтказган даврим
катта тажрибаларга эга бўлишга замин яратди. иқтидорли ҳамкасблар
билан молиявий бўронлардан шижоаткорона ўта олдик. Бу ҳолат менга
кўп нарсани ўргатди.
2