Page 272 - Iqtisodiyot ilmi osmonida yulduzga aylanganlar (1-qism)

СТеНЛИ ФИШеР

кин. шундай бўлиб ҳам чиқди ва биз кўп нарсаларни кенг миқёсдаги
ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
маълумотлар ёрдамида тушуна бошладик. иккинчиси, янгича ва эски-
ча фикрлайдиган иқтисодчилар ўртасидаги йирик мутаносибликнинг
тугаш даври бошлангани. Бу мени xурсанд қилади. Фарқ озмунча се-
зилса-да, унинг тугаши ҳам аён бўлиб бормоқда. Ўйлашимча, бунинг
касбга таъсири катта. Тушунишимча, ҳозирда ҳаммаси изига тушмоқда.
ижобий ўзгаришлардан ҳузурланаман. кўп инсонлар Лерри Саммерс
каби кредит олади, бошқалари эса, Марказий бюрога боради.
Бланшар: Кейинги савол нисбатан шунга яқинроқ. Бугунги кун-
даги макроиқтисодиётда биз кузатмаган йирик муаммолар, муно-
зарали ҳолатлар ҳақида нима дея оласиз?
Фишер: Қачонки муаммога дуч келганимда, ечимини топиш учун
йиғилган вариантлардан ҳам яxшироқ вариант бормикин деган тушун-
ча қийнарди мени. Ўзи, биз чиндан ҳам ҳал қилиниши керак бўлган
муаммолар устида ишлаяпмизми?! нима ва қандай ҳолатлар кенг ри-
вожланишга ёрдам беради, нима ишлаб чиқаришни оширади, нима баъ-
зи иқтисодиёт соҳаларида нега айнан шундай муаммолар борлигини
аниқлаб беради каби саволларнинг жавоби топилиши макроиқтисодиёт
олдида турган муҳим вазифа бўлмоқда. айнан шундай саволлар устида
жиддий ишлар олиб бормоқдамиз. Қийин жойи, юқорида айтганимдек,
сиёсий иқтисодиёт ҳисобланади. Бу гапни айтиш мени доим беҳузур
қилади, лекин ҳозир, мана, яна айтдим.
Бланшар: Африка ҳам бунга кирадими? Сиёсий-иқтисодий му-
аммоларни ҳисобга олмасак, у ердаги муаммоларни ҳал қилса бўла-
дими?
Фишер: Ҳақсиз. африка масаласи борасида осиёга қараганда кам-
роқ тушунчага эгаман. нима учун деб ўзимга савол беришим керак,
аслида. Биз инсоният масаласида қанчалик кўп ишлар қилишимизни
2 гуруҳга бўлган ҳолда баҳолаганмиз: инсон капиталини қуриш ва
иқтисодий саъй-ҳаракатларни қўллаб-қувватлайдиган институтлар-
ни барпо этиш. Ҳа, бу масалалар ён атрофимизда, лекин булар устида
ҳеч ким ишламаяпти дейиш тўғри эмас. Бу масала бўйича ҳамма иш-
лаяпти.
Бланшар: Умуман олганда, бу соҳада сиз «узоқ йўлга» отланган-
сиз. Аҳамияти кам бўлган Лукасни сотиб олмоқчимисиз? Чиндан
ҳам шундай бўлса керак?
Фишер: Ўйлашимча, биз анча яxши, самарали йўлдамиз. Лукас
масаласига келсак, иккита сабаби бор: биринчиси, ривожланиш, бу
– ҳамма вақт узоқ муддатли йўл ҳисобланади. адам Смитдан бери бу
2 2