Page 295 - Iqtisodiyot ilmi osmonida yulduzga aylanganlar (1-qism)

ДЭВИД КAСС

Фикримча, айнан шу ерда мен ва карлнинг фикрлари фарқланади,
лекин уни қавариқлик йўқлиги қизиқтириб қўйди. Унинг мисоллари
тўғри ишлаб чиқилган. Лекин, бирор-бир ноқавариқлик мавжуд бўлса,
бу қуёшдаги доғлар мавжудлигини англатади деб таъкидлаш унча тўғри
эмас, чунки (Гераклес Полемарчакис ва мен кўрсатиб берганимиздек)
ноқавариқлик ишлаб чиқаришда ҳам кузатилиши мумкин. шундай
қилиб, фойдани ошириш гипертекислик билан қиёсланганидек, ҳамма
белгиларни гипертекислик билан алмаштириш ва буни кўпгина ишлаб
чиқариш имкониятлари деб аташ ҳамда биринчи фаровонлик теорема- ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
сига эришиш мумкин.
«Journal of Political Economy»даги мисол жуда оддий мисол бўлиб,
унда оламнинг икки ҳолати мавжуд. Биз қайта қопланувчи бўғинлар
моделида уй хўжалигининг икки тоифасини кўриб чиқамиз. Дунёдаги
ўзгараётган шароитларга жавобан биринчи тоифа активларни сотади,
бошқаси эса сота олмайди, кейинроқ юзага келгани учун реал товар
бозорида сотишга мажбур. Лекин, мен қуёшдаги доғлар мувозанатига
бошқа мисоллар ўйлаб топишни хоҳлардим. Хусусан, 1980-йиллар бо-
шида Парижда бир йил яшадим, у ерда дастлабки ишим мавжуд бўлма-
ган бозор шароитида қуёшдаги доғлар мувозанатига бошқа мисоллар
ўйлаб топиш билан шуғулландим.
нима учундир «инсонда активлар мавжуд, лекин улар дунё ҳолатини
ўзгартириш учун етарли эмас» модели ёрдамида буни амалга ошириш
мумкин деган қарорга келдим. шу тариқа тўлиқсиз бозорларга қизиқиб
қолдим. Бу «асосий мисол» деб номланган мақола бўлиб, менга жуда
ёқади. Уни чоп эттириш жуда қийин кечди, чунки уни «Journal of
Political Economy»да қабул қилинган услубда биринчи мақоламнинг
ўзига хос давоми сифатида ёзган эдим, Чикаго мактаби тарафдорлари
фикрига кўра, қуёшдаги доғлар ҳеч нарсани изоҳламайди ва, умуман,
қизиқарли эмас экан.
MD: Карекен, Уоллес Касс ва Шеллнинг машҳур мақоласида ёзи-
лишича, таърифга кўра, қайта қопланувчи бўғинлар модели – ягона
динамик жиҳатдан ажралган модель, у қизиқарли макроиқтисодий
модель саналиши мумкин.
касс: Бунда қайта қопланувчи бўғинлар моделининг яратилиш дав-
рига қайтишим керак. Қуёшдаги доғлар туфайли бу моделга қизиқиб
қолганман. Сўнгра окуно ва Зилч (эҳтимол, бу Сквом-Лейкдаги кон-
ференцияда юз бергандир) маъруза тақдим этишди, унда, агар қайта
қопланувчи бўғинлар моделига пуллар киритилса, у ҳолда пуллар не-
тривиал баҳога эга бўлган мувозанат албатта парето-оптимал бўлиши-
ни исботлашга ҳаракат қилинган. Бу исботнинг нуқсони бор эди.
2