Page 320 - Iqtisodiyot ilmi osmonida yulduzga aylanganlar (1-qism)

ЖAК ДРеЗ

тижасида юзага келади – бу тўлиқсиз бозор шароитида талаб ва таклиф
ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
ўртасидаги фарқни акс эттириш мувофиқлаштиришдаги узилишларни
ҳам ўз ичига олади. компаниялардаги инвестициялар иккинчи тартиб-
даги харажатлар, лекин ялпи талабга биринчи тартибдаги самара сифа-
тида ортга сурилади.
Жамғармалар ишлаб чиқарувчилар учун тасдиқланмаган ортга су-
рилган харажатларга мос келади. Тикланувчи ялпи талаб нисбатан
юқори иқтисодий фаоллик ва бандлик ёрдамида ўзгармас нарх ва иш
ҳақи шароитида мувозанатни ушлаб туриши мумкин. Бу маънода мен
доимо талабни бошқариш сиёсати зарурлиги тарафдори бўлганман.
Ликадро: Бу эски танқислик харажатига қайтиш эмасми?
Дрез: Тўхтанг, мен ҳали якунламадим. Мувофиқлаштиришдаги узи-
лишлар доимо такрорланиб туришини унутмаслик лозим. Ҳозир нима
қилишимиздан қатъи назар эртага мувозанатлар континууми билан яна
тўқнашамиз. агар мувозанат беқарор бўлса, биз тинчлик сиёсатини ўт-
казиш йўли билан вазиятни тузатишимиз мумкин. Лекин ёдда тутиш
керакки, бундай вазият юзага келганда ҳар гал шундай ишни амалга
оширишга тўғри келади. шу тариқа, танқислик харажати йўли билан
ноқулай мувофиқлаштириш муаммосини ҳал этишга қаратилган сиёсат
фискал экспансия вақт тақозоси билан такрорланиши шароитида дав-
лат қарзи даражасини доимий ошириб боришга олиб келиши мумкин.
натижада, бу мувозанатсизликнинг бир тури бўлиши мумкин. Бу баъ-
зи тузатиш ҳаракатларини талаб этиб, узоқ истиқболда бундай сиёсат
жуда барқарор бўлмайди.
айнан шунинг учун мен муваффақиятсиз мувофиқлаштириш маса-
ласини танқис харажат ёки бюджетда тешикларни яратиш йўли билан
эмас, ижтимоий инвестициялар йўли билан ҳал этишни ёқлайман. нарх-
лар ва иш ҳақининг қатъийлиги шароитида ижтимоий фойдали деб
аташ мумкин бўлган инвестиция лойиҳалари мавжуд бўлиб, гарчи, агар
иш ҳақига фақат хусусий харажатлар меҳнатнинг ижтимоий муқобил
қийматини акс эттирмаса, улар шахсан инвестор учун фойдасиз бўли-
ши ҳам мумкин. Бундай инвестициялар тикланувчи ялпи талаб учун
фискал экспансиянинг бошқа шаклларига эга бўлган аҳамиятни касб
этади. Лекин, инвестициялар узоқ муддатли истиқболда беқарорликка
олиб келмайди, чунки узоқ вақт хизмат кўрсатиш инвестициялардан
тушум ҳисобига амалга оширилади. инвестицияларни қоплаш учун
шахсий жамғармалардан фойдаланишга ҳеч қандай сабаб йўқ. Бино-
барин, Рикардо эквивалентлик қопқонларининг олдини олиш имко-
нини беради. албатта, сиёсатни қўллаш унча осон эмас: солиқларни
20