Page 47 - Iqtisodiyot ilmi osmonida yulduzga aylanganlar (1-qism)

МИЛТОН ФРИДМАН

манки, чин дилдан айтишим мумкинки, мен ҳеч қачон пул-кредит ёки
фискал сиёсат юзасидан фикр билдирмаганман, чунки эркин бозорга
ишонганман. Бу жиҳатдан эмпирик ёндашув янада ҳаққоний ва муста-
қил деб ҳисоблайман. Фискал сиёсатга муҳимроқ аҳамият берилганда,
бу маълум маълумотлар кўринишида намоён бўларди.
Тейлор: Сизнинг истеъмол назарияси бўйича ишларингизда, маса-
лан, пулга бағишланган ишларга нисбатан пухта ишлаб чиқилган мо-
деллардан фойдаланасиз. Бу, пулларни ифодалашда баъзи моделлар-
дан фойдаланиш жуда қийинлиги сабаблими? Макроиқтисодиётни ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
микроиқтисодиётга нисбатан ифодалаш қанчалик қийин? Нима
учун, фикрингизча, бундай фарқ мавжуд?
Фридман: Билмайман. Фикримча, бу маълум даражада иқтисодиёт
фанида математикадан фойдаланиш билан боғлиқ. альфред Маршал
ўз даврида иқтисодиёт фани ҳақида: «олинган натижаларни инг-
лиз тилига ўгиринг, сўнгра математикани олиб ташланг». Фикримча,
иқтисодиётдаги ўзаро алоқани тушунишга ёрдам берувчи математикага
эмас, балки оддий математикага жуда катта урғу берилган. Бирор киши
40 та даражадан иборат моделни ҳақиқатда тушуниши мумкинлигига
ишонмайман. келажакда нима содир бўлишини билмайди, натижага
эришишнинг бу усули энг ишончли усул эмас.
Тейлор: Уруш даврида амалга оширган ишларингиз комплекс ма-
тематик моделлардан фойдаланишни англатганми?
Фридман: Баъзида. Ҳозирги кунда бундай моделлар глобал иси-
тиш тадқиқотларига қўлланилади. назаримда, бу моделлар ишончли
ва аниқ кўринмайди. Масалан, физиклар, одатда, ўз моделларида фақат
бир неча даражалардан фойдаланадилар. Ҳар ҳолда, агар моделда кўп
даражалар бўлса, ҳар бир даража тушунарли бўлиши учун ҳар бирига
хулоса келтириш керак. Моделни тақдим этиш ва: «Қолганини ўзин-
гиз ҳал этинг», дейишнинг ўзи етарли эмас. Фикримча, бирор-бир мо-
делни ўйлаб топган олим бу модель бошқаларга тушунарли бўлиши
учун ҳамма ишни қилиши керак.
Тейлор: Умумиқтисодий кўринишдаги масалалар билан шуғул-
ланувчи аксарият кишилар ҳозир сиз айтган сабаблар бўйича мо-
деллардан фойдаланишга шошмайдилар. Лекин моделлар кўп миқ-
дордаги ўзаро алоқалар нуқтаи назаридан фойдали бўлиши мум-
кинми?
Фридман: Моделлардан фойдаланишингиз керак эмас дея олмай-
ман. Модель билан келиб, мен ноҳақ эканлигимни исботлай олувчи
бирор-бир киши топилади. кишилар истаган ишларини қилишлари ке-