Page 53 - Iqtisodiyot ilmi osmonida yulduzga aylanganlar (1-qism)

МИЛТОН ФРИДМАН

Фридман: икковини ҳам, шубҳасиз, жиддий сабаб деб ҳисоблаш
мумкин. охир-оқибатда, иш ҳақи тўғрисидаги келишув бир кунга эмас,
балки бир/икки/уч йилга тузилади. нархлар ўзгариши жуда қимматга
тушади, лекин, ўйлайманки, кутилмаларга қаратилган йўналишлар ав-
валги ҳодисаларни ҳисобга олиши ва уни тузатиш жуда тез юз бермас-
лиги янада муҳимдир. Ўтган ҳодиса таъсирида юз берган кутилмалар-
нинг ўзгариши маълум вақт талаб этади.
Тейлор: Бу оқилона кутилмалар назариясини маъқуллашингизни
англатадими? ИҚТИСОДИЁТ ИЛМИ ОСМОНИДА ЮЛДУЗГА АЙЛАНГАНЛАР
Фридман: Принципиал жиҳатдан «Ўз оқилона кутилмаларингиз-
ни қандай шакллантирасиз» деган савол йўқ. Сиз эртага нима бўли-
ши ҳақда сўзлайсиз. нарх ё ошиши, ё пасайиши мумкин. агар у ошса,
унинг ошиши эҳтимоли бирга тенг, унинг пасайиш эҳтимоли нолга
тенг.
оқилона кутилмалар қуйидагича бўлади: сизда эртага ҳаракатнинг
ортиш ёки пасайиш эҳтимоли қандай деган савол туғилади. Ўзингиз-
га: «Ҳодиса қандай юз беради, у амалга ошган-ошмаганлигини билгач,
кутилма бўлади. Таъкидлаганимдек, нархнинг юқорига кўтарилиши
эҳтимоли 60 % га тенг эди, ҳақиқатда у ошди. Бу тасдиқми? айта ол-
майман. Менга бундай мисоллардан кўпроғи керак». шунинг учун
«аниқ оқилона кутилмалар» ғояси алоҳида мазмунга эга эмас.
агар ғоя эртага содир бўлувчи ҳодисани прогнозлашга интилишдан
иборат бўлса, у ҳолда оқилона кутилмалар, шубҳасиз, аҳамиятга эга.
Улар аввалги тажрибага асосан тузилади, шунинг учун кутилмада баъ-
зи оқсашлар бўлиб, уларни енгиш керак.

МОНЕТАР ИқТИСОДИёТДА
МУНОзАРАЛАРНИНг ўРНИ

Тейлор: Ўйлайманки, макроиқтисодиётдаги бу баҳслар киши-
ларни ушбу фанга қизиқтириш, уларни шунга қизиқтириш янада
фаол тадқиқот фаолиятига сабаб бўлади. Сизда мунозараларни ўз-
гартиришнинг бирор-бир стратегияси бўлганми?
Фридман: Бундай деб ўйламайман. Лекин шундай бўлиб қолди. Ўз-
ўзидан юз берувчи аксарият ҳодисалар режалаштирилган ишларга нис-
батан янада қимматли ва қизиқарли бўлиб қолади.
Тейлор: Қай тарзда ажойиб мунозарачи бўлгансиз? Бу ҳам ўз-
ўзидан юз берганми?
Фридман: Ҳа, айнан шундай.
Тейлор: Сиз коллежда мунозарачи бўлганмисиз?