Page 205 - Innovatsion iqtisodiyot

INNOVATSION IQTISODIYOT
Akram XASHIMOV
qiladigan bo‘lsangiz, siz o‘zingizga tegishli bo‘lmagan bilimlarga
ega bo‘lasiz, bundan mavjud bilimlar kamaymaydi, tugamaydi va
hatto o‘zining dastlabki egasini o‘zgartirmaydi ham. Yana shuni ham
ko‘zda tutish kerakki, intellektual mulk intellektual faoliyat natijalari
mujassamlashgan moddiy obyektlarga mulk huquqini ko‘zda tutmaydi,

masalan, elektron hisoblash mashinalari uchun dastur muallifi, ushbu
dastur yozilgan axborot tashuvchilarning mulkdori sanalmaydi, yangi
ishlab chiqarish texnologik jarayonining yaratuvchisi esa mazkur
jarayonni joriy etish natijasida olingan barcha mahsulotlarga daʼvo
qila olmaydi. Intellektual mulk masalalarini qarab chiqar ekanmiz,
ko‘pincha intellektual mulkning bir qismi sifatida sanoat mulki tu-
shunchasidan foydalanishga to‘g‘ri keladi.
Intellektual mulk huquqiga oid qonunchilik tarixan ikki
yo‘nalishda rivojlanib kelgan: 1) mualliflik huquqi to‘g‘risidagi

qonunchilik; 2) sanoat mulki to‘g‘risidagi qonunchilik. Sanoat
mulkini muhofazalash bo‘yicha Parij konvensiyasiga muvofiq,
18
sanoat mulki tushunchasi nafaqat sanoat yoki savdoga nisbatan
qo‘llaniladi, balki keng maʼnoda qishloq xo‘jaligi, undiruvchi
sanoat va kelib chiqishi tabiiy yoki sanoat ishlab chiqarishi bilan
bog‘liq bo‘lgan: sharob, g‘alla, meva, qoramol, foydali qazilmalar,
mineral suvlar, gullar, un kabi barcha mahsulotlarga nisbatan

ham qo‘llaniladi. Shunday qilib, “sanoat mulki” atamasi yetarlicha
shartli hisoblanadi va intellektual mulkning ishlab chiqarishda
(faqat sanoatda emas) foydalanilayotgan bir qismini ifoda etadi.
Bular ixtiro patentlari, foydali modellar, sanoat namunalari, tovar
belgilari, xizmat ko‘rsatish belgilari, firma nomlari va tovarlarning
kelib chiqish joy nomlari kabilar bo‘lishi mumkin. 1970-yillardan
boshlab sanoat mulkining zamonaviy konsepsiyasi “nou-xau” ni o‘z
ichiga qamrab ola boshladi, so‘nggi paytlarda seleksiya yutuqlari va
integral mikrosxemalar topologiyasini ham ular tarkibiga kiritish

holati kuzatilmoqda. Taʼkidlash joizki, sanoat mulki obyektlari va
mualliflik huquqi obyektlari innovatsion faoliyat mahsulotlariga
bevosita bog‘liqdir.

18 https://www.wipo.int/treaties/ru/ip/paris/
204