Page 239 - Innovatsion iqtisodiyot

INNOVATSION IQTISODIYOT
Akram XASHIMOV
bunday kompaniyalarda o‘z ishlanmalarini to‘laqonli patentlash
uchun odatda mablag‘lar yetishmaydi, bundan tashqari tadqiqotlar
va ishlanmalar o‘z poyoniga yetmaganligi bois, ishlab chiqilayotgan
innovatsiyalarni himoya qilish maqsadida maxfiylikka amal qilish
talab etiladi. Shu bilan birga bir vaqtning o‘zida huquqiy himoya

strategiyasi aniqlashtiriladi, bunda u quyidagilarga oydinlik kiritishi
lozim bo‘ladi:
– bo‘lg‘usi himoya tartibini tanlash (patent huquqi yoki ishlab
chiqarishning tijorat siri);
– patentlash maʼqul ko‘rilsa, ixtiro uchun patent va yoki foydali
model uchun patentdan birini tanlash;
– agar ixtironi patentlash afzal ko‘rilsa, patentning qurilma uchun
yoki usul uchun bo‘lishini aniqlash;
– himoya hajmini, so‘ralayotgan patentlar sonini aniqlash (patent

yordamida mahsulotning o‘zini uni ishlab chiqarish usulini, mahsulot
yaratilayotgan materialni, uni tayyorlashda foydalanilayotgan texnik
yechim va shu kabilarni himoyalash mumkin);
– asosiy raqobatchilar, kompaniyaning ishlab chiqarish hajmi,
kompaniya mahsulotlarini sotish bozori, potensial litsenziat,
potensial strategik investor kabilarni hisobga olgan holda patentlash
amalga oshiriladigan mamlakatni tanlash;

– patentlash jarayonidagi amaliyotlarni aniqlashtirish (milliy
pa tent idoralariga murojaat qilish, xalqaro patent agentliklariga
so‘rovnomalar yuborish).
Ekish bosqichida, ustunlikni taʼminlash maqsadida va shuningdek,
yangi mahsulotga qiziqqan investorlarni jalb qilish maqsadida
patent berish uchun ariza berish tavsiya etiladi. Start-up bosqichida
dastlabki sinov sotuvlari boshlanadi, ammo bozorga to‘liq huquqiy
muhofaza qilinmasdan yangi mahsulotlar bilan kirib bo‘lmaydi. Ayni
paytda intellektual mulk allaqachon ishonchli himoyaga ega bo‘lishi

kerak. Shu bilan birga, patentlash bilan texnologik sirlarni oshkor
qilish xavfi ham mavjud, shuning uchun patentlarning tavsifida
oshkor qilib bo‘lmaydigan narsalarni ajratish va tijorat sirini saqlab
qolish zarur.

238