Page 509 - Innovatsion iqtisodiyot

INNOVATSION IQTISODIYOT
Akram XASHIMOV
texnologiyalarni joriy etish evaziga mahsulot va xizmatlar tannarxini
pasaytirishga yo‘naltirilgan qo‘shib olish va sotib olishlar talab etiladi.
Iqtisodiy o‘sish iqtisodiy faoliyatning kengayishi, iqtisodiy tanazzul
sharoitida avval erishilgan natijalarni himoya qilish va bozor ulushini
yangi “ijodiy” yechimlar orqali saqlab qolishni ifoda etishini taʼkidlash

muhim. Aynan shu ning uchun ham, inqiroz sharoitida kompaniyalar
o‘zlarining “omon qolishlari”ga imkon beruvchi yangi texnologiyalarni
izlaydilar. Bunday yangi texnologiyalar kompaniyaga:
- kompaniyaning joriy mahsulotlari uchun yangi sotish bozorla-
rini izlab topishga;
- yangi texnologiyalarni joriy etish orqali yangi bozorlarni qozonish;
- yangi texnologiyalarni joriy qilish (kompaniyalar, texnologiyalar
tashuvchilarini sotib olish) orqali kompaniyaning mavjud
mahsulotlarining tannarxini pasaytirish imkonini beradi.

XX asrning 80-yillaridan boshlab, to o‘tgan asrning 90-yillari oxiriga
qadar AQShning mudofaa sanoati bozordagi o‘z ustun mavqeini
saqlab qolish maqsadida harakat qilganligini yangi texnologiyalarni
muvaffaqiyatli joriy etishning namunasi sifatida keltirib o‘tishimiz
mumkin.
Shunday qilib, sovuq urush tugaganidan so‘ng harbiy xarajatlar-
ning qisqartirilishi AQSh mudofaa sanoati uchun juda katta zarba

bo‘lib tushdi. Sovuq urush tugaganidan so‘ng (XX asrning 80-yillari)
harbiy budjetlarning kuchli o‘sishidan so‘ng, Amerika harbiy
sanoati xarajatlarning keskin qisqarishi oqibatida salbiy holatlarni
boshidan kechira boshladi. Harbiy texnikalar sotib olish uchun
AQSh budjeti 1987-yilda 160 mlrd dollar sarflagan bo‘lsa, oradan
o‘n yil o‘tib bu ko‘rsatkich 80 mlrd dollarga tushib qoldi. Mudofaa
sanoatining 100 ta kuchli kompaniyalari tomonidan qurol-yarog‘
sotish 1990-yilga nisbatan 1995-yilga kelib 30 foizga qisqarib
ketdi. Harbiy-siyosiy vaziyatning bunday tus olishi AQSh mudofaa

sanoati bozorida jiddiy o‘zgarishlar va intensiv qayta qurishlarga
sabab bo‘ldi. Amalga oshirilgan qo‘shib olish va sotib olishlardan
so‘ng, AQSh mudofaa departamentining atigi 4 ta asosiy mahsulot
yetkazib beruvchilari omon qolishdi. XX asrning 90-yillarida harbiy

508