Page 555 - Innovatsion iqtisodiyot

INNOVATSION IQTISODIYOT
Akram XASHIMOV
birdaniga yaratishga yordam beradi. Bunda hukumat faqat bitta
taʼminotchiga tayanib qolmaslikka harakat qiladi va yangi mahsulotlar
xarid qilish bo‘yicha birdaniga bir necha ishlab chiqaruvchilar bilan
shartnomalar tuzadi. Mahkama o‘z asosiy taʼminotchisidan boshqa
firmalarga shunday mahsulotlar ishlab chiqarish uchun litsenziyalar

berishni talab qiladi, bu esa yangiliklarni ishlab chiqaruvchilar o‘rtasida
raqobatning yanada kuchayishiga olib keladi.
Davlat yangiliklarni ishlab chiqaruvchi xorijiy subyektlar uchun
to‘siq qo‘yib, milliy ishlab chiqaruvchilar uchun tajriba to‘plashga
imkon beradi. Jumladan, yangiliklar asosida turuvchi ko‘pgina
kashfiyotlar hukumat buyurtmasi va mablag‘lariga ko‘ra yaratilgan.
Avvalo, mutlaq davlat bozori uchun mo‘ljallangan mahsulotlar
bo‘lgan yangiliklar asta-sekinlik bilan fuqarolik tarmoqlari uchun
ishlab chiqarila boshlandi. Masalan, EHMlar va yo‘ldoshli aloqa

kabilar.
AQShda taxminan o‘n besh ming atrofida kichik innovatsion fir-
malar hisobga olingan. Hisob-kitob qilinishicha kichik firmalar
yiriklarga nisbatan ikki marta ko‘p yangiliklar yaratadilar, eng yangi
mahsulotlar esa bunday firmalarda 2,5 marta ko‘p yaratiladi. Kichik
firmalar yangiliklarni joriy etish borasida yirik firmalarni ort da
qoldiradilar.

Mahsulotni ishlab chiqarishdan boshlab uni tijoratlashtirish va
yangi mahsulot bilan bozorga chiqishgacha bo‘lgan vaqt davriyligi
kichik firmalarda 2,2 yilga teng bo‘lsa, yirik firmalarda bundan 1,5
marta ko‘p vaqtni talab etadi.
AQSh Milliy ilmiy fondining hisob-kitoblariga ko‘ra, bu mamlakatda
yaratiladigan yangi mahsulotlarning 98 foizi kichik tadbirkorlik
hisobidan shakllanadi. ITTKI ga qilinadigan 1 dollarlik xarajat
hisobiga kichik tadbirkorlik yirik korporativ tadbirkorlikka nisbatan
24 marta ko‘p yangiliklar yaratar ekan.

Dastur doirasida arizalarni baholash va loyihalarning kelgusida
bajarilishini nazorat qilish bilan shug‘ullanuvchi yettita qo‘mita tu-
zilgan, qo‘mita tarkibiga olimlar, tadbirkorlar, shuningdek, hukumat
boshliqlari kiritilgan. Zarur bo‘lganda xorijdan ekspertlar jalb qili nadi.

554