Page 592 - Innovatsion iqtisodiyot

INNOVATSION IQTISODIYOT
Akram XASHIMOV
Bugungi kunda Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti (IHTT)
hamda Yevrostat “innovatsiya” terminiga o‘zlarining talqinlarini
taklif etmoqda. Unga ko‘ra, innovatsiya – bu qandaydir yangi yoki
sezilarli yaxshilangan mahsulot (tovar yoki xizmat) yoki jarayonni,
marketingning yangi usullari yoki amaliyotga yangi tashkiliy usulni

isteʼmol uchun kiritish, ish o‘rinlari yoki tashqi aloqalarni tashkil
etishni namoyon qiladi. Yuqoridagilardan kelib chiqilsa, innovatsiyani
yoki g‘oyani haqiqatda amalga oshirishga olib keladigan barcha ilmiy,
texnologik, tashkiliy, moliyaviy va tijorat faoliyati innovatsion
faoliyat hisoblanadi.
Albatta barcha sohalarda yangiliklarga intilish hamda raqobat
kuchayib borayotgan bugungi davrda samarasiz o‘tmishdan voz kech-
gan holda innovatsiyalarga keng yo‘l ochib berish taraqqiyotning eng
muhim asosi bo‘lib hisoblanadi.

Haqiqatan ham, milliy innovatsiya tizimi ilm-fan, sanoat va jamiyat
o‘rtasida shunday uzviy munosabatlar tizimini shakllantiradiki, unda
innovatsiyalar iqtisodiyotni rivojlantirish uchun asos bo‘lib xizmat
qiladi, innovatsion taraqqiyot ehtiyojlari esa ilmiy faoliyat ravnaqini
belgilab beradi va rag‘batlantiradi. Shu bois barcha mamlakatlar
milliy innovatsiya tizimiga tayangan holda milliy raqobatdoshlikning
yuqori darajasiga erishish va saqlab turish siyosatini olib borishadi.

Milliy innovatsiya tizimining birinchi konseptual poydevori o‘tgan
asrning 80-yillarida yaratilgan. Lundvall, Frimen va Nelson uning
asosiy maqsadlarini taʼriflab berishgan. Ularning xulosalari zamonaviy
iqtisodiyotni taraqqiy ettirishning asosiy omili biznesni rivojlanti-
rish manfaatlaridagi innovatsiyalar va ilmiy tadqiqotlar ekanligi,
ins titutsionallik innovatsion faoliyat mazmuni va tuzilmasiga taʼsir
qiluvchi omil hisoblanishi va ilmiy bilim iqtisodiyotni rivojlantirishda
muhim rol o‘ynashi to‘g‘risidagi g‘oyalardan iborat bo‘lgan.
Olimlarning umumiy fikricha, milliy innovatsiya tizimini milliy

chegaralar doirasida ilmiy bilimlar va texnologiyalarni ishlab chi-
qish va kommersiyalash bilan mashg‘ul, maqsad-vazifalari turlicha
bo‘lgan tuzilmalarning, jumladan, davlat idoralarining integratsiyasi
jarayoni va natijasi sifatida eʼtirof etish joiz. Ular mustahkam

591