Page 154 - NRCM2

NHẬN RA CHÍNH MÌNH - QUYỂN II ĐỨC THANH

như cái dụng từ bản thể thanh tịnh của nó. Mà từ cái biết đó, - Nếu chiếu soi mà không lay động, đó là chiếu mà thường
bất giác khởi thêm nhiều lớp vọng tình sinh diệt nối tiếp nhau, tịch. Tịch mà chẳng hôn trầm, đó là Tịch mà thường Chiếu.
chính là những tướng trạng của tâm. Tướng của tâm tức là các Nếu Chiếu Tịch chẳng hai thì thuần là Chân như, ấy gọi là Tâm
tâm sở như: Tham, sân, si, nghi, mạn, tà kiến,… đệ nhứt nghĩa, cũng gọi là Tâm vô sanh, là Tâm chân như môn.

Tâm không phải là một vật, tâm chẳng có hình sắc. Nhưng - Nếu lúc chiếu soi cảnh vật mà chẳng giữ tịch tánh, một
để diễn đạt, một số học giả Phật giáo cũng thường hay mô tả niệm nhỏ nhiệm chợt sinh, bỏ mình chạy theo vật, đó là chân
tâm trên phương diện thể và tướng dụng của nó. như chẳng giữ tự tánh. Dấy tâm phân biệt, thì tâm phân biệt
sanh, sanh rồi lại diệt, diệt rồi lại sanh, sanh diệt chẳng dừng,
+ Phương diện thứ nhất là thể của tâm: nên gọi là Tâm sinh diệt môn. Bởi lúc tâm chiếu soi cảnh vật,

Tâm là một danh từ ai cũng có thể nói được, nhưng tâm chẳng biết sắc tướng của sự vật vốn không, mà cho đó là thật
là gì? Thì chẳng ai diễn tả được. Do tâm không có hình tướng, có. Vì chấp có nên bị vật chuyển càng lúc càng xa không quay
rỗng rang, sáng suốt, vắng lặng, vượt ngoài phân biệt đối đãi có về được. Từ một niệm nhỏ nhiệm dấy lên, đó là tâm sinh hay

không. Nếu dùng ngôn ngữ diễn tả nó cũng chẳng được, bởi gọi là sắc tâm. Do chiếu soi cảnh vật mà có tâm này, cũng gọi là
ngôn ngữ cũng mượn hình tướng để diễn đạt, nếu mượn cái tâm có tướng đó là Tâm sinh diệt môn.
có hình tướng để chỉ cái không hình tướng thì làm sao nói bây Kinh Lăng già nói: “Từ gốc vô trụ lập tất cả pháp”. Gốc vô
giờ? Bồ-tát Long Thọ tạm mượn hư không để diễn bày cái thể trụ là chân như chẳng giữ tự tánh, nghĩa là gặp cảnh sinh tâm,
của tâm, bởi bản chất hư không là trống rỗng, nên dung nạp tâm tùy theo cảnh mà chuyển. 102

được tất cả vạn vật trong vũ trụ. Vì thể tánh của tâm rỗng lặng Thể của tâm là không có hình tướng, nên không thể diễn
nên trùm khắp không gian, thời gian nên gọi là Tánh Không. tả nó được, nhưng cái dụng của tâm thì ta cảm nhận được, bởi
Tánh không này cùng khắp không gian nên chẳng có khứ lai đó là những tri giác hay những cảm thọ.
nên gọi là Như Lai. Tánh không này trống rỗng hàm chứa mọi “Tất cả những tri giác, những cảm xúc, những ghi nhận và
vật nhưng không có sở hữu một cái gì hết nên gọi là Vô Sở Trụ. những kinh nghiệm đều được gọi là tâm. Tâm biểu hiện trong

+ Phượng diện thứ hai là tướng-dụng của tâm: giây phút hiện tại này. Khi tôi đang nói với các bạn, tâm cho biết

Tâm có tri giác, giác ấy là chiếu soi. Giác chiếu là dụng 102 “Tâm có… mà chuyển”Bát Nhã Trực Giải, trang 21-22, TS Minh Chánh-
của tâm Nhóm Thiền Sinh Thiền Viện Thường Chiếu, Nxb Tôn giáo 2009.

152 153