Page 122 - Педагогика

үшін адам болу жетеді. Қуанышқа ортақтасу үшін періште
болу керек. Тәрбиеші балада осы мінезді де әлсіретуге ұмтылу
керек.
Достық сезімі адамда сол адамның жанына екінші бір
адамның жаны барлық мінездермен үйлесетін болса, сонда
болады, Аяғанда адам ойламай, аңдамай аяйды. Дос болғанда
ойлап, аңдап дос болады. Екі дос бірге болса, араларында
достық беки береді. Егер айрылса, достық әлсірейді. Аяу сезімі
адамда ерте басталады: бір жасқа толмаған бала күлсең –
күледі, жыласаң – жылайды. Ал еңді достық ақыл біраз
орныққан соң болады.
Жеткен адамдардың баланы аяуы балаға ѳте қымбат.
Баланы кім аяса, оған сол жақын. Ата-анасы ѳліп, жетім қалған
баланы ең алғаш кім бауырына тартса, бала соған бауыр басып
кетеді.
Бала біраз есейіп, басқа балалармен ойнай бастаған кезде,
онда достық сезімі оянады. Бірге ойнайтын балалардың ішінен
бала ѳзіне дос тауып алады. Достық сезімінің балаға кѳп
пайдасы бар. Досының кѳңілін тауып үйреніп, бала ѳзімшілдік
мінездерден аулақ болады. Ѳзінің дос баласының сѳзін бала
үлкен адамның сѳзінен артық тыңдағыш келеді. Сондықтан
тәрбиеші баланың достарының дұрыс балалар болуына қам
қылуға міндетті.
Ішкі сезімдердің біреуі – іш пысу. Іш пысу – кѳңілсіз бір
сезім. Іш пысудың жоғарғы дәрежесі – еш нәрсеге қызықпау,
еш нәрсеге ұмтылмау. Еш нәрсеге қанағаттанбау дәрежесінде
іш пысу апатия деп аталады.
Іш пысудың бас себебі – іссіздік. Ісі жоқ, жұмысы жоқ
адамның іші пысымпаз болады. Ылғи еңбек қылатын адам іш
пысудың не екенін білмейді. Баланың сотқар, тентек болуы
ѳзіне лайық іс таппай іші пысқандықтан. Іші пысқан соң әр
нәрсеге тиісіп, бүлдіре береді.
Іш пысудың екінші себебі – бір түрлілік. Бір түрлі әсерлер,
бір түрлі суреттер адамды жалықтырады, қажытады, ішін
118