Page 27 - คู่มือปฏิบัติงานสำหรับวิสัญญีพยาบาล 2562

บทที่ 5

การช่วยระงับความรู้สึก ผู้ป่วยผ่าตัดกระดูกและข้อ
(Anesthesia for Orthopedic surgery)

กฤษณา ส าเร็จ
ยุวดี หันตุลา สุเจตนา สวาสดิ์

อาจารย์ที่ปรึกษา 1. ผศ.มาลินี วงศ์สวัสดิวัฒน์
2. อ.พญ.อุ้มจิต วิทยาไพโรจน์

วัตถุประสงค์
เพื่อให้วิสัญญีพยาบาลใช้เป็นแนวทางปฏิบัติงานในการดูแลผู้ป่วยผ่าตัดกระดูกและข้อในโรงพยาบาล
ศรีนครินทร์ มหาลัยขอนแก่นได้อย่างปลอดภัย

บทน า

การผ่าตัดออร์โธปิดิกส์ มีความหลากหลายทั้งชนิดของการผ่าตัดและกลุ่มอายุของผู้ป่วยตั้งแต่ การผ่าตัดเล็ก
เช่น carpal tunnel syndrome จนถึงการผ่าตัดใหญ่ เช่น spine surgery เป็นต้น กลุ่มผู้ป่วยมีตั้งแต่กลุ่มเด็กเล็ก
จนถึงผู้สูงอายุที่มีโรคประจ าตัวร่วมด้วย ภาวะเสี่ยงเกิดจากการผ่าตัดแต่ละชนิด ภาวะแทรกซ้อนของการได้รับเลือด

การป้องกันภาวะลิ่มเลือดอุดตันของหลอดเลือดด าและที่ปอด เป็นต้น นอกจากนั้นเทคนิคพิเศษอื่น ๆ ทางวิสัญญีที่
เกี่ยวข้องถูกน ามาดัดแปลงใช้ให้เหมาะสมตามสถานการณ์ ก็มีหลายรูปแบบ เช่น เทคนิคการลดความดันเลือด การ
เจือจางเลือด (hemodilution) การใส่ท่อหายใจแบบยุบปอด (one-lung ventilation) การเฝ้าระวังแบบ invasive
monitoring การจัดท่าต่าง ๆ (positioning) การใช้ tourniquet ห้ามเลือด และการป้องกันการติดเชื้อ รวมทั้ง

โอกาสการสูญเสียเลือดมาก เป็นต้น
วิสัญญีพยาบาลนอกจากจะจ าเป็นต้องมีความรู้ครอบคลุมเนื้อหาวิสัญญีพยาบาลพื้นฐานเพื่อ ให้การดูแล
ระงับความรู้สึกผู้ป่วยกลุ่มดังกล่าวแล้ว ยังต้องทราบความรู้ปฏิบัติเฉพาะทางในการปฏิบัติการพยาบาลวิสัญญีในการ
ดูแลผู้ป่วยผ่าตัดกระดูกและข้ออีกด้วย เพื่อความปลอดภัยของผู้ป่วย

ปัจจัยทั่วไปในผู้ป่วยโรคกระดูกและข้อ
ปัจจัยที่มีผลต่อการระงับความรู้สึกและความปวดหลังผ่าตัดในผู้ป่วยโรคกระดูกและข้อ ได้แก่ อายุ สุขภาพ
ยาที่ใช้ประจ า ประวัติการเจ็บป่วย และประวัติการใช้ยาแก้ปวด การผ่าตัดทางกระดูกและข้อ ส่วนใหญ่สัมพันธ์กับอายุ
ของผู้ป่วย เช่น ข้อสะโพกหัก ข้อมือหัก และการเปลี่ยนข้อต่าง ๆ มักท าในผู้สูงอายุ การผ่าตัดแก้ไขความพิการมักท า

ในเด็กหรือผู้ใหญ่ที่อายุน้อย เป็นต้น (อรุณชัย นรเศรษฐกมล, 2552)

การประเมินก่อนการผ่าตัด (Preoperative Assessment)

การประเมินสภาพผู้ป่วยก่อนการผ่าตัดมีความส าคัญมากต่อการวางแผนให้การระงับ-ความรู้สึก ผู้ป่วยควร
ได้รับการประเมิน สุขภาพและโรคประจ าตัว ผู้ป่วยที่มารับการผ่าตัดทางออร์โธปิดิกส์มักเป็น ผู้ป่วยสูงอายุที่มักจะมี
โรคประจ าตัวที่เกี่ยวเนื่องกันหลายระบบที่มีความเสี่ยงสูงทางวิสัญญี เช่น ความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ โรครูมาตอยด์ ที่
ได้รับยาหลายชนิดต่อเนื่องมานาน การซักประวัติเจ็บป่วย ในอดีต การตรวจร่างกาย และประเมินผลตรวจทาง
ห้องปฏิบัติการอย่างละเอียดมีความส าคัญมากต่อการประเมินและจัดระดับความเสี่ยงทางวิสัญญีที่อาจเกิดขึ้น เพื่อผู้