Page 123 - TH Edition Ver3
P. 123
121
๓๖. ‘อิเมหิ โข - เหล่านี้ แล / อยํ - นี้ / เทว - ข้าแต่พระองค์ผู้สมมติเทพ / กุมาโร – พระ
ราชกุมาร / (เตหิ) ทฺวตฺตึสมหาปุริสลกฺขเณหิ - ด้วยลักษณะมหาบุรุษ ๓๒ ประการ / สมนฺนาคโต –
เป็นผู้สมบูรณ์แล้ว / (โหติ – ย่อมเป็น) / เยหิ (ทฺวตฺตึสมหาปุริสลกฺขเณหิ) – ด้วยลักษณะมหาบุรุษ ๓๒
ประการ ใด / สมนฺนาคตสฺส – ผู้สมบูรณ์แล้ว / มหาปุริสสฺส – แด่พระมหาบุรุษ / ทฺเวว คติโย – คติ
๒ ประการ / ภวนฺติ – ย่อมมี / อนญฺญา. – หามีโดยประการอื่นไม่ / สเจ - ถ้าว่า / (อยํ กุมาโร - พระ
ราชกุมารนี้) / อคารํ - ซึ่งเรือน / อชฺฌาวสติ - ย่อมอยู่ครอง / ราชา - เป็นพระราชา / โหติ – ย่อม
เป็น / จกฺกวตฺตี - ผู้จักรพรรดิราชย์ / ธมฺมิโก - ผู้ประกอบด้วยธรรม / ธมฺมราชา - เป็นธรรมราชา /
จาตุรนฺโต - ทรงเป็นใหญ่ในแผ่นดินมีมหาสมุทรทั้งสี่เป็นขอบเขต / วิชิตาวี - ทรงได้รับชัยชนะ /
ชนปทตฺถาวริยปฺปตฺโต - มีพระราชอาณาจักรมั่นคง / สตฺตรตนสมนฺนาคโต. / สมบูรณ์ด้วยแก้ว ๗
ประการ / ตสฺสิมานิ - เหล่านี้ – แก่พระราชกุมารนั้น / สตฺตรตนานิ - แก้ว ๗ ประการ / ภวนฺติ. -
ย่อมปรากฎ / เสยฺยถิทํ – คือ / จกฺกรตนํ - (๑) จักรแก้ว / หตฺถิรตนํ - (๒) ช้างแก้ว / อสฺสรตนํ - (๓)
้
ม้าแก้ว / มณิรตนํ - (๔) มณีแก้ว / อิตฺถิรตนํ - (๕) นางแก้ว / คหปติรตนํ - (๖) คหบดีแกว /
ปริณายกรตนเมว - (๗) ปริณายกแก้ว / สตฺตมํ. - เป็นที่ ๗ / ปโรสหสฺสํ โข - บุรุษ ๑ พัน แล / ปนสฺส
(กุมารสฺส) - ก็ ของพระราชกุมารนั้น / ปุตฺตา - เป็นพระราชโอรส / ภวนฺติ - ย่อมเป็น / สูรา - เป็นผู้
ั
กล้าหาญ / วีรงฺครูปา – เป็นผู้มีรูปทรงสมเป็นวีรกษตริย์ / ปรเสนปฺปมทฺทนา. - เป็นผู้สามารถย่ํายีราช
ศัตรูได้ / โส – พระองค์ / อิมํ ปถวึ – ซึ่งแผ่นดินนี้ / สาครปริยนฺตํ - มีสาครเป็นขอบเขต / อทณฺเฑน
- ไม่ต้องใช้อาชญา / อสตฺเถน - ไม่ต้องใช้ศัสตรา / ธมฺเมน – โดยธรรม / อภิวิชิย – ทรงชนะแล้ว /
อชฺฌาวสติ. – ย่อมทรงครอบครอง / สเจ โข - ถ้าว่า แล / ปน - ก็ / อคารสฺมา – จากพระราชวัง /
อนคาริยํ ปพฺพชติ – ย่อมทรงผนวชเป็นบรรพชิต / อรหํ – เป็นพระอรหันต์ / โหติ – ย่อมเป็น / สมฺ
มาสมฺพทฺโธ – เป็นผู้ตรัสรู้เองโดยชอบ / โลเก – ในโลก / วิวฏจฺฉโท’ติ. – เป็นผู้ไม่มีกิเลส ดังนี้
ุ
วิปสฺสีสมญฺญา - เหตุที่ทรงได้พระสมญาว่าวิปัสสี / (นิฏฺฐิโต – จบแล้ว)
ุ
๓๗. “อถ โข - ครั้งนั้น แล / ภิกฺขเว - ดูก่อนภิกษทั้งหลาย / พนฺธุมา ราชา - พระเจ้าพันธุ
มา / เนมิตฺเต พฺราหฺมเณ - ยังพวกพราหมณ์โหราจารย์ / อหเตหิ วตฺเถหิ - ด้วยผ้าใหม่ / อจฺฉาทาเปตฺ
วา - ให้นุ่งห่มแล้ว / สพฺพกาเมหิ - ด้วยสิ่งที่ต้องการทุกอย่าง / สนฺตปฺเปสิ. - ทรงเลี้ยงดูให้อิ่มหนําแล้ว
/ อถ โข - ครั้งนั้น แล / ภิกฺขเว - ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย / พนฺธุมา ราชา - พระเจ้าพันธุมา / วิปสฺสิสฺส
กุมารสฺส - แก่พระวิปัสสีราชกุมาร / ธาติโย - ซึ่งพวกพี่เลี้ยงนางนม / อุปฏฺฐาเปสิ. – รับสั่งให้ตั้งแล้ว /
คือ / อญฺญา - หญิงพวกหนึ่ง / ขีรํ ปาเยนฺติ - ให้พระราชกุมารเสวยน้ํานม / อญฺญา - พวกหนึ่ง / นฺ
หาเปนฺติ - ให้ทรงสนาน / อญฺญา – พวกหนึ่ง / ธาเรนฺติ – ย่อมคอยอภิบาล / อญฺญา - พวกหนึ่ง /
องฺเกน ปริหรนฺติ. – ย่อมคอยอุ้ม / ชาตสฺส โข - ประสูติแล้ว แล / ปน - ก็ / ภิกฺขเว - ดูก่อนภิกษุ
ทั้งหลาย / วิปสฺสิสฺส กุมารสฺส / เมื่อพระวิปัสสีราชกุมาร / (ราชปุริสา - พวกราชบุรุษ) / เสตจฺฉตฺตํ –
เศวตฉัตร / ธารยิตฺถ – คอยกั้นแล้ว / ทิวา เจว – ทั้งกลางวัน / รตฺติญฺจ – ทั้งกลางคืน / ด้วยตั้งใจว่า
/ ‘มา นํ สีตํ วา อุณฺหํ วา ติณํ วา รโช วา อุสฺสาโว วา พาธยิตฺถา’ติ. – ความหนาวหรือ หรือว่าความ
ร้อน หญ้าหรือ หรือว่าละออง หรือว่าน้ําค้าง จงอย่าได้เบียดเบียน ซึ่งพระราชกุมารนั้น ดังนี้ / ชาโต
