Page 21 - Psychology
P. 21
หน้ า | 18
ที่กล่าวมาทั้งหมดแล้วจะเห็นได้ว่า การที่บุคคลแสดงบุคลิกภาพในรูปแบบใดออกมานั้น
ย่อมขึ้นอยู่กับความขัดแย้งกันระหว่างพลังทางจิตทั้งสามส่วนนี้ว่าพลังงานทางจิตส่วนใดจะมีอํานาจเหนือกว่า
บุคคลก็จะแสดงบุคลิกภาพออกมาตามอิทธิพลของพลังงานทางจิตฝ่ายที่มีอํานาจนั้น แต่ถ้าเมื่อใดที่พลังงาน
ระหว่างอิดกับซูเปอร์อีโก้มีความขัดแย้งกันอย่างรุนแรงมากเกินไป บางครั้งอีโก้จะหาทางประนีประนอมเพื่อลด
ความขัดแย้งนั้นให้น้อยลง โดยใช้วิธีการปรับตัวที่เรียกว่ากลวิธานในการป้องกันตัวเอง (defense
mechanisms) ถ้าทําสําเร็จจะช่วยให้บุคคลนั้นสามารถผ่อนคลายความขัดแย้งไปได้ แต่ถ้าใช้ไม่สําเร็จอาจมีผล
ทําให้บุคคลนั้นกลายเป็นโรคจิตและโรคประสาทได้ในที่สุด
2) การพัฒนาบุคลิกภาพตามทฤษฎีจิตวิเคราะห์ นอกจากทฤษฎีโครงสร้างบุคลิกภาพของ
ฟรอยด์ดังที่กล่าวมาแล้วนี้ ฟรอยด์ยังได้อธิบาบเพิ่มเติมเกี่ยวกับการพัฒนาบุคลิกภาพของบุคคลไว้ว่า
บุคลิกภาพของบุคคลต้องอาศัยการพัฒนาอย่างต่อเนื่องเป็นลําดับขั้นจนกลายเป็นบุคลิกภาพที่ถาวรในที่สุด
โดยเฉพาะช่วงเวลาสําคัญของการพัฒนาบุคลิกภาพนั้นจะอยู่ในระยะแรกเกิดถึง 5 ปี ซึ่งฟรอยด์เรียกระยะนี้ว่า
ระยะวิกฤต (crisis period)
ฟรอยด์กล่าวว่า เด็กทุกคนเกิดขึ้นมาพร้อมกับความต้องการในการที่จะแสวงหาความสุขและ
ความพึงพอใจ (pleasure principle) ให้กับตนเอง โดยผ่านอวัยวะของร่างกายที่ไวต่อความรู้สึกใน
การตอบสนองความสุขหรือเรียกอีกอย่างว่าอีโรจีเนียสโซน(erogenous zone) ซึ่งอวัยวะที่ไวต่อความรู้สึกใน
การตอบสนองความสุขนี้จะเปลี่ยนแปลงไปตามช่วงอายุ ซึ่งฟรอยด์ได้แบ่งพัมนาการทางบุคลิกภาพออกเป็น
5 ระยะตามการเปลี่ยนแปลง ดังนี้
รูปที่ 10 แสดงให้เห็นพัฒนาการในระยะปากและระยะทวารตามทฤษฎีของฟรอยด์ (ที่มา : Rubin; 1981)
ก. ระยะปาก (oral stage)ตั้งแต่แรกเกิดจนถึงอายุ 2 ปี เป็นระยะที่ปากจะเป็นอวัยวะที่ไวต่อ
ความรู้สึกต่อการตอบสนองความสุข เด็กวัยนี้จึงแสวงหาความสุขความพึงพอใจให้กับตนโดยใช้ปากทํากิจกรรม
ต่างๆ เช่น การดูดนม แทะของเล่น ดูดมือ เป็นต้น ระยะนี้ฟรอยด์เชื่อว่าถ้าเด็กคนใดได้รับการตอบสนอง
พัฒนาการระยะปากตามความเหมาะสม บุคลิกภาพจะเป็นปกติ แต่ในทางตรงข้าม ถ้าเด็กถูกขัดขวาง
การแสวงหาความสุขโดยการใช้ปาก เช่น ต้องร้องอยู่นานกว่าจะได้ดูดนม ถูกบังคับให้หย่านมเร็วเกินไป ได้ดูด
นมไม่เพียงพอ ถูกลงโทษเมื่อเอาของเข้าปาก จะทําให้พัฒนาการระยะนี้ขาดความสมบูรณ์ไป เด็กจะเกิด
การติดชะงักกับระยะปาก (oral fixation) ทําให้เด็กจะมาแสดงบุคลิกภาพชดเชยระยะปากที่ไม่สมบูรณ์ในช่วง
วัยรุ่นและวัยผู้ใหญ่ ด้วยการใช้ปากในการแสวงหาความสุขให้กับตนเองหรือเพื่อผ่อนคลายความเครียด จึงมี
