Page 130 - Phẩm Tam Quốc

cũng khâm phục cảm kích đối với Tào Tháo. Lời chú dẫn “Ngụy thị Xuân

Thu” của Bùi Tùng Chi cho hay, Tào Tháo đã giải thích như thế này: Lúc
Viên Thiệu còn mệnh thì ngay đến thân ta cũng chẳng giữ nổi, nói chi tới
người khác! Lời nói đầy sự thông cảm với mọi người. Chưa nói tới những
người hay nghi kỵ, lòng dạ quỷ quyệt, chỉ nói tới những người không có chút
quan hệ dây mơ rễ má gì cũng đều phải cảm động trước sự khoan hồng đại
lượng và thiết tha chân thật của Tào Tháo.

Tào Tháo nói rất hay, tính toán rất giỏi. Tào Tháo hiểu rất rõ, nếu động đến
việc này, người đáng xử lý không chỉ có một hoặc hai. Trong tình trạng địch
mạnh ta yếu, thắng bại thế nào chưa rõ, ai chẳng muốn giữ cho mình một con
đường lui? Lúc này người đứng núi này trông núi nọ không ít. Đương nhiên

không phải ai cũng là gián điệp hai mang, mà phần lớn trong số họ muốn phô
diễn với cả hai bên. Nhưng phô diễn và thông với giặc không phải là hai khái
niệm rõ ràng, hơn nữa, theo luân lí thông thường thì bất trung tức là phản
nghịch. Chỉ cần có thư từ qua lại với Viên Thiệu là bị tinh nghi thông địch, có
nhảy xuống Hoàng Hà cũng chẳng rửa hết tội. Nếu cứ nhất nhất truy cứu thì e
đến hơn nửa số người không biết giải thích ra sao. Đã không truy cứu nổi, chi
bằng để giữ lấy tình người, không truy cứu là tốt nhất. Và đã làm thì phải làm

cho triệt để, phải đốt sạch mọi chứng cứ để ai nấy được yên tâm. Như vậy,
những kẻ trong lòng có ma có quỷ luôn phải đội ơn đội đức; những người
lòng ngay dạ thẳng càng có quyết tâm hơn; hơn là lôi một loạt người ra trừng
trị, tự làm suy yếu lực lượng của mình chứ hay ho gì!

Ở đây, Tào Tháo biểu hiện rõ mình là nhà chính trị thiên tài. Tào Tháo
hiểu rất rõ, đấu tranh chính trị cũng luôn là đấu tranh quân sự, bằng chứng
quan trọng nhất là chính nghĩa, nguồn vốn quan trọng nhất là nhân tài. Muốn
lôi kéo được nhân tài, cần phải có đầy đủ khí độ và lòng khoan dung. Nhiều
người thì nhiều màu nhiều vẻ. Trên thế giới làm gì có đội ngũ một màu? Cao

quá thì dễ gãy, trắng quá thì dễ bẩn; nước trong quá làm gì có cá, người sít
sao quá làm gì có bạn. Nhiều lúc phải vờ là kẻ hồ đồ. Hồ đồ mới khoan dung
người khác, khoan dung nhân tài mới được nhân tâm. Có nhân tâm mới có
thiên hạ. Tào Tháo hiểu được đạo lý đó, vì vậy Tào Tháo trở thành nhà doanh
nghiệp.

Nắm vững nhân tính, thấu hiếu nhân tâm, không phải chuyện dễ; hiểu
mình hiểu người, luôn lo liệu cho người khác, cũng khó thấy. Nhưng điều
đáng quý hơn nữa, khi làm những việc đó, như đốt hết thư tín, bỏ qua chuyện
cũ, lúc kiểm điểm bản thân, luận công cho người khác, trọng thường tướng sĩ,