Page 208 - Phẩm Tam Quốc

theo năm nghìn khinh kỵ tinh nhuệ, ngày đêm vượt ba trăm dặm truy đuổi,

hòng tiêu diệt Lưu Bị như cái đinh trong mắt, cái gai đâm vào thịt.
Tào Tháo với tốc độ nhanh, còn Lưu Bị nói là chạy rất nhanh nhưng lại đi
rất chậm. Nói Lưu Bị chạy rất nhanh là nói tới quyết tâm, còn thực tế lại đi
rất chậm. Nguyên nhân việc đi rất chậm, Lưu Bị đường qua Tương Dương,

có vô số nhân sĩ, dân trăm họ, kể cả bộ hạ của Lưu Tôn luôn đi theo xuống
phía nam, tất cả gồm mười mấy vạn người, chiến xa cỡ hàng ngàn chiếc. Một
đội ngũ như vậy, suốt ngày í ới, già dắt trẻ, trẻ dựa vào già, một ngày chỉ đi
được mười mấy dặm. Tam quốc chí. Tiên chủ truyện nói, bấy giờ có người
khuyên Lưu Bị bỏ mặc mọi người, phải nhanh chóng cùng khinh quân đến
Giang Lăng. Nhưng Lưu Bị không chịu. Lưu Bị cử Quan Vũ thống lĩnh thủy

quân, nhanh chóng về hội hợp ở Giang Lăng. Bản thân Lưu Bị nhất định đi
cùng mọi người. Lưu Bị đã giải thích như sau: “Muốn làm việc lớn phải lấy
dân làm gốc. Nay mọi người theo ta, ta nỡ lòng nào vứt bỏ họ!”

Theo nhà sử học Chu Duy Tranh thì đây chính là xuất xứ của mấy từ “lấy
dân làm gốc”. Nhưng cũng phải nói, ý nghĩa của “lấy dân làm gốc” mà Lưu
Bị nói và chúng ta nói ngày nay là có phần khác nhau. Ngày nay chúng ta
luôn coi dân là “căn bản” còn Lưu Bị có lẽ coi dân là “vốn liếng”. Chúng ta
đều biết, trong nền chính trị nhiều vẻ ở cuối thời Đông Hán thì vốn liếng hoặc
tài sản của Lưu Bị là không nhiều. Nhưng Lưu Bị đi đến đâu cũng được tôn

kính và hoan nghênh, như Trình Dục đã chỉ ra nguyên nhân điều đó, Lưu Bị
“hùng tài và rất được lòng dân”. Nhân vọng, nhân tâm, nhân duyên, đều là tài
sản của Lưu Bị và cũng là cơ bản và cơ sở của Lưu Bị. Một khi để mất thì
chẳng còn gì. Huống hồ, được lòng người là được thiên hạ, mất lòng người là
mất thiên hạ. Lưu Bị đã có ý lấy thiên hạ, thì trước hết cần phải được lòng
thiên hạ, đó là hàm nghĩa câu “muốn làm việc lớn phải lấy dân làm gốc”. Vì
vậy, mặc cho quân đuổi ở phía sau, nguy hiểm ở trước mặt, Lưu Bị không thể

để mất “vốn”. Đúng như ngài Lã Tư Miễn đã nói: “muốn nên nghiệp thì xung
quanh mình phải có người”, còn như đạo đức hay không đạo đức, nhân từ hay
không nhân từ, không thành vấn đề.

Cũng vậy, nhiều người dân Tương Dương đi theo Lưu Bị, nhưng chưa hẳn
trong mắt họ, Lưu Bị là tốt, Tào Tháo là xấu; chưa hẳn là theo Lưu Bị lấy
giang sơn, không để giang sơn rơi vào tay Tào Tháo. Ngài Lã Tư Miễn nói
rất đúng: ‘Trăm họ chỉ mong được ăn no mặc ấm, sống yên vui, ai lo chuyện
tranh giành cướp đoạt của mấy người?” Có người nói, quân dân Tương
Dương đi theo Lưu Bị, vì sợ Tào Tháo lại đốt thành. Nói vậy là chưa chính