Page 297 - Phẩm Tam Quốc

§29. CHÂN TƯỚNG MỆNH ÁN

Tào Tháo tạo ra án oan, giết chết Khổng Dung; ngầm tỏ dâm uy, bức chết
Tuân Úc. Điều đó nói rõ Tào Tháo là nhân vật quyền cao thế mạnh trong lĩnh

vực chính trị, quyết không cho phép bất kỳ ai phản đối đường lối chính trị
của mình. Cả việc hoài nghi cũng không được; đồng thời cũng chỉ ra những
nhược điểm chủ yếu về mặt chính trị của Tào Tháo. Vậy, từ nguyên nhân
chính trị nào khiến Tào Tháo phải giết Thôi Diễm và Dương Tu?

Ở ba tập trước, chúng ta nói đến cái chết của Nễ Hành, Khổng Dung và
Tuân Úc. Thấy ngay, nguyên nhân chết của ba người không giống nhau, cách
chết cũng khác nhau. Nễ Hành tính khí bực dọc hay phá bĩnh, quan hệ không
rộng, chỉ là cá nhân, không hình thành một lực lượng chính trị nói chung
hoặc một tập đoàn chính trị, nên Tào Tháo không giết. Tuân Úc đã hát điệu
phản, nhưng cũng chỉ là cá nhân, không đại diện cho thế lực hoặc tập đoàn

nào, còn là một đại công thần, nên Tào Tháo đã không giết công khai. Sau
khi chết, Tuân Úc còn được hậu đãi “ban thụy là kính”. Khổng Dung luôn hát
điệu phản, lại đại diện cho thế lực chống đối trong triều, ngoài xã hội, đối mặt
trong một thời gian dài, nên Tào Tháo không chỉ công khai xử tội chết mà
còn giết cả nhà, gia thêm tội danh, suốt đời mang tiếng xấu. Làm như vậy để
nói lên điều gì? Tào Tháo đã vạch rõ ranh giới về mặt chính trị. Tào Tháo có
thể nhẫn nhịn khi người khác làm mình mất sĩ diện (cũng có khi không nhẫn

nhịn được) nhưng tuyệt đối không cho phép bất kỳ ai phản đối đường lối
chính trị và công việc cụ thể của mình. Người nào cả gan dám phản đối, nhất
định Tào Tháo sẽ giơ dao đồ tể tiêu diệt luôn, ngay cả một công thần như
Tuân Úc cũng không ngoại lệ, nói chi tới Thôi Diễm, Dương Tu.

Án xử chết Thôi Diễm là án oan lớn thời đó, nhiều lúc Tào Tháo còn phải
nhớ lại. Ngay như Trần Thọ – người không dám viết về Khổng Dung cũng
phải thốt lời “cả thế gian phải thương tiếc, đến nay vẫn là oan”. Để làm rõ
điều này, trước hết phải xem Thôi Diễm là loại người nào, rồi mới nói tới vì
sao phải chết.

Tôi chỉ có thể nói về Thôi Diễm bằng mười sáu chữ: văn võ toàn tài, trọng
thần triều đình, chính nhân quân tử, đức cao vọng trọng. Thôi Diễm tự Quý
Khuê người thành Đông Vũ, Thanh Hà (nay là vùng Tây Bắc huyện Vũ

Thành, Sơn Đông). Tam quốc chí – Thôi Diễm truyện nói: lúc nhỏ Thôi
Diễm thích đánh kiếm, say mê võ thuật, không thạo đường ăn nói. Năm hai
mươi ba tuổi được làng xóm coi là “chính tốt”, hàng năm phải làm dao dịch
(lao dịch) một thời gian (gồm lực dịch hoặc quân dịch). Sau lúc trở thành văn