Page 40 - Phẩm Tam Quốc

Những biểu hiện của Tào Tháo lúc là Đốn Khâu lệnh quả không tồi. Theo

Tam quốc chí – Tào Thực truyện, Tào Tháo từng nhớ lại những trải nghiệm
của giai đoạn này và nói với Tào Thực: “Khi ta làm Đốn Khâu lệnh, tuổi mới
hai mươi ba, nhưng nghĩ lại những việc đã làm, thấy không có gì phải hối
hận”. Tiếc rằng chẳng được bao lâu vì chuyện người anh rể là Tống Kỳ mà bị
miễn quan. Về sau, Tào Tháo lại được triệu vào triều làm nghị lang, sau đó
còn đảm nhiệm các chức vụ như Tế Nam tướng (Cổ Thành, phía đông huyện
Lịch Thành, Sơn Đông ngày nay), trong đó có một lần bị miễn, hai lần từ

quan, ba lần được mời làm nghị lang. “Nghị lang”, còn gọi là “Điều nghiên
viên”. Tào Tháo nghĩ điều nghiên viên là điều nghiên viên, cứ làm cho tốt là
được. Quan địa phương là quan địa phương, cứ làm cho tốt là được. Thế là
Tào Tháo dâng sớ lên triều đình, bàn về những điều tệ hại, nhưng rồi như cát
ném xuống biển, chẳng có tin tức gì. Tào Tháo chấp pháp như sơn, đánh bọn
cường hào, làm sạch lại trị, yên định địa phương, nhưng tất cả lại như kiến

cắn cây, trứng chọi đá. May, chưa bị họa vào thân, vì còn có Tào Tung đứng
ở phía sau. Lúc này triều đình lại mượn cớ Tào Tháo “thông tỏ cổ học”, để
nhiều lần cử Tào Tháo là nghị lang, quan lang nhàn rỗi, có chức mà không có
quyền. Dụng ý của họ đã quá rõ ràng.

Thực ra có khả năng, Tào Tháo còn trẻ nên chưa hiểu, muốn làm năng thần
phải có điều kiện. 1 – Thời thế thế nào. Nếu là thời loạn, khắp nơi khói lửa,
thì chỉ có thể như Xuất sư biểu của Gia Cát Lượng, “chỉ mong giữ toàn được
tính mạng trong thời loạn, không cầu được hiển đạt, vang danh với chư hầu”.
2 – Chính cục thế nào. Nếu như “Trên thành thay đổi lá cờ của vua”, “Rối

tinh xòe, anh này hát chưa xong, anh kia đã nhảy lên sân khấu”, thì tốt nhất là
nên giả điên giả dại. Vì không cẩn thận là “vào nhầm hàng”, nguy hiểm đến
tính mạng. Bởi thế Khổng Tử đã nói: “nước thịnh thì làm người tài trí, nước
loạn thì làm kẻ dại khờ” (Tức là vờ ngốc hơn là vờ điên). 3 – Chu nhân thế
nào. Nếu chủ nhân là người kém cỏi hoặc hôn dung, không hiểu được hàng,
thì bạn có là “hàng tốt” đến mấy cũng vứt, ôm lòng báo quốc suông. Cuối
cùng phải là người trị thế, là vua sáng, vừa biết tâm tình vừa biết hứng thú
của mọi người. Như Hán Hiến đế, không thể coi là loại hồ đồ (có thời là

“Văn cảnh trị thế”), ưa thích Giả Nghị, (Nghị quan tới đại trung đại phu).
Nhưng rồi thế nào? “Thương thay chiếu trước đêm, khuya vắng. Chẳng hỏi
dân đen, hỏi quỷ thần”, về sau Giả Nghị còn bị giáng quan, bị đuổi ra Trường
sa. Tại đây, Giả Nghị suốt ngày khóc lóc cho đến chết!

Lúc Tào Tháo vừa ra làm quan chưa phải là lúc loạn thế, nhưng thời cuộc
đã vô cùng hỗn loạn. Tào Tháo sinh ở triều Hoàn đế thời Đông Hán, lớn lên ở