Page 402 - Phẩm Tam Quốc

Hoa Dương quốc chí, sau khi Lưu Bị bại trận lui về Vĩnh An, tháng mười

một sinh bệnh, tháng mười hai Hán gia Thái thú Hoàng Nguyên làm phản
(tháng ba năm sau thì bị bắt). Và theo Tam quốc chí – Gia Cát Lượng truyện,
sau khi Lưu Bị qua đời, các quận ở khu vực Nam Trung đều đứng lên làm
phản (các quận ở Nam Trung đều phản loạn). Có thể nói, Lưu Bị dựng nước
trên cơ sở yếu; Di Lăng chiến bại làm trời long đất lở.

Rõ ràng đây là việc làm Lưu Bị lo nghĩ nhiều và chỉ có Gia Cát Lượng mới
san sẻ bớt được nỗi buồn đó. Đây chính là nguyên nhân Lưu Bị “gửi con cho
Gia Cát Lượng”. Vậy, vì sao còn phải để Lý Nghiêm làm phó? Bởi không thể
không nghĩ tới hai nhóm có thế lực khác. Tức là, trong số “người cũ” cũng
cần phải có đại biểu và Lý Nghiêm là nhân vật thích hợp nhất. Theo Tam

quốc chí – Lý Nghiêm truyện, Lý Nghiêm nguyên là người Kinh châu (Nam
Dương), từng làm việc dưới quyền Lưu Biểu, là người năng nổ, nổi tiếng một
thời (có tài cán). Tào Tháo xuống phía nam, Lưu Tôn đầu hàng, Lý Nghiêm
chạy về hướng tây, đến chỗ Lưu Chương. Lưu Bị vào Thục Lý Nghiêm sang
hàng Lưu Bị. Vì vậy, Lưu Bị chọn Lý Nghiêm ngoài ba nguyên nhân nói
trong Nghĩa Môn độc thư ký của Hà Trác đời Thanh: “Cựu thần đất Thục,
đáng được khích lệ”; “Đất Kinh về Tào, riêng Nghiêm chạy về hướng Tây”;

“quản dân trị giặc, mưu lược có thừa”, e còn vì trong số “người cũ”, Lý
Nghiêm có quan hệ mật thiết, tốt nhất với “tập đoàn Kinh châu” của Lưu Bị.

Đương nhiên, điều quan trọng nhất là Lý Nghiêm có nhiều tính chất đại
diện. Phần trên đã nói: chính quyền Thục Hán được xây dựng từ ba thế lực
chính trị khác nhau. Trong con mắt của Lưu Bị sức mạnh của ba lực lượng đó
là khác nhau. Trong cơ cấu chính quyền lúc đó dễ dàng nhận thấy, tập đoàn
Kinh châu là chủ thể, tập đoàn Đông Châu là đối tượng đoàn kết, tập đoàn
Ích châu là đối tượng phải lưu tâm. Không có gì là lạ, bởi vì tập đoàn Kinh
châu do Lưu Bị cầm đầu là thế lực mới, từ ngoài đến. Họ cần có điều kiện để

vững chân ở Ích châu, không thể không đoàn kết, dựa vào thế lực đến sớm
hơn họ. Đó chính là tập đoàn Đông Châu. Tập đoàn Đông Châu nửa mới nửa
cũ, vừa là khách vừa là chủ, họ có thể có tác dụng làm thông suốt hai bên
mới, cũ. Và như vậy, Lý Nghiêm vừa thuộc tập đoàn Đông Châu vừa gần gũi
với tập đoàn Kinh châu. Lý Nghiêm trở thành người được chọn, gửi gắm hy
vọng sau này.

Trong thực tế, Lưu Bị đã suy nghĩ trước việc sắp xếp đó. Trước hết đã thể
hiện được nguyên tắc cơ bản trong xử lý mới, cũ. Nguyên tắc này tuy không
được ghi chép rõ ràng, nhưng từ cách sắp xếp quan chức trong chính quyền