Page 515 - Phẩm Tam Quốc

nhất trong Tam Quốc.

Vậy, vì sao Thục Hán lại diệt vong sớm nhất trong Tam Quốc?

Có ba nguyên nhân. Thứ nhất, lý tưởng chính trị của Gia Cát Lượng là trị
nước theo phép, không theo tình cảm. Theo phép thì không thể “theo người”;
pháp trị, không phải “nhân trị”. Điều đó khác hẳn với lý tưởng, tình cảm của
giai cấp sĩ tộc. Sĩ tộc muốn “theo người” và “người trị”. “Theo người” là theo
danh vọng, môn đệ của gia tộc, hoàn toàn “vô pháp vô thiên”. Vì vậy, bề

ngoài thì Thục Hán đi đường vòng, thực tế cũng là ngược dòng mà lên. Tào
Ngụy lớn mạnh, cần mất nhiều sức; Thục Hán nhỏ yếu thì chống lại sao
được?
Thứ hai, Thục Hán không chỉ là “chính quyền không sĩ tộc” mà còn là

“chính quyền ngoại lai”, nên không thể không có mâu thuẫn với sĩ tộc bản địa
(Ích châu sĩ tộc). Nếu Thục Hán cũng “địa phương hoá” như Đông Ngô thì
chắc là tình hình sẽ khác đi. Nhưng Lưu Bị và Gia Cát Lượng vẫn một mực
“Kinh châu là tập đoàn thứ nhất, Đông châu là tập đoàn thứ hai và Ích châu là
tập đoàn thứ ba”. Những người kế cận Gia Cát Lượng như Tưởng Uyển, Phí
Y, Khương Duy đều không phải là nhân sĩ Ích châu. Không những thế, chính

quyền Thục Hán còn nghĩ cách moi tiền từ sĩ tộc, cường hào Ích châu chi phí
cho việc quân vô cùng tốn kém. Thục Hán còn đối mặt với cái gọi là “nhân sĩ
người Thục, chuyên quyền phóng túng”, định ra nhiều pháp luật nhằm trấn áp
sự phản kháng của họ. Rõ ràng, sĩ tộc Ích châu đã bị rẻ rúng gạt ra ngoài lề.
Về mặt chính trị họ bị bãi xích, về kinh tế bị rút ruột, về pháp luật bị ngăn
cấm, không còn hy vọng gì con đường làm quan, họ không còn là “người
cùng đường” với chính quyền Thục Hán, ngược lại trở thành “mặt đối lập”.

Lợi ích của sĩ tộc Ích châu không còn nhất trí với lợi ích chính quyền Thục
Hán, thậm chí đã có mâu thuẫn xung đột. Họ không muốn giữ nhà giữ nước
như sĩ tộc Giang Đông, nhìn những việc không liên quan, họ đều lờ đi hoặc
chê bai bài xích, thậm chí thấy nạn là vui thấy hoạn là mừng, trong ứng ngoài
hợp. Lúc này thì những người chủ trì chính quyền Thục Hán có ưu tú đến
mấy, cúc cung tận tụy đến mấy, mẫu mực đến mấy, phỏng còn có tác dụng gì.

Lợi ích đã quyết định mọi hành động của sĩ tộc Ích châu.
Thứ ba, Gia Cát Lượng đánh giá quá cao về lời kêu gọi lý tưởng chính trị
của mình. Gia Cát Lượng không biết (có thể không biết thật hoặc vờ không
biết), Tào Ngụy lúc này không còn là Tào Ngụy năm nào, “Hưng phục Hán

thất”, đã sớm thành lỗi thời. Đối với giai cấp địa chủ sĩ tộc mà nói, thực hành
“Cửu phẩm quan nhân pháp” của Tào Ngụy hay hơn Đông Hán nhiều, họ cần