Page 519 - Phẩm Tam Quốc

I. Sĩ tộc thay thế quý tộc

Nói ra thì, lịch sử Tam Quốc rất đặc biệt, thậm chí không thể dứt. Bởi vì
nửa phần trước thuộc về Đông Hán, nửa phần sau thuộc về Ngụy Tấn. Sau

Đông Hán là Ngụy Tấn. Năm Kiến An thứ XXV của Hán là năm Hoàng Sơ
đầu tiên của Ngụy. Tam Quốc “như Hán không phải Hán, như Ngụy không
phải Ngụy”, người thứ ba đã chen chân, hoàn toàn là đoạn xen kẽ.
Kỳ thực, Ngụy Tấn cùng Nam Bắc triều sau này, sao lại không thể coi là

một đoạn xen kẽ? Có điều so với Tam Quốc, Ngụy Tấn và Nam Bắc triều
được coi là đoạn xen kẽ lớn nhất. Ngụy Tấn và Nam Bắc triều có 369 năm
không ngắn, và tình thế chính trị, hình thái đất nước của những nước này là
xưa nay chưa từng có. Trước và sau đều có hai vương triều thống nhất và
phần trước thì ngắn, phần sau thì dài. Trước thì có Tần và Hán và thời gian
của Tần thì ngắn, thời gian của Hán thì dài; phần sau là Tuỳ và Đường, thời

gian của Tuỳ thì ngắn, thời gian của Đường thì dài. Có điều, thời gian của
Tần và Tuỳ tuy ngắn nhưng là thống nhất. Thời gian của Ngụy Tấn và Nam
Bắc triều tuy dài, nhưng thống nhất một nửa, chia cắt một nửa và thời gian
thống nhất là ngắn, thời gian chia cắt là dài. Đây không thể nói là trùng hợp,
mà phải giải thích bằng tính hợp lý của lịch sử.

Nói về nước Tần trước. Vì sao Tần lại ngắn? Vì đây là lúc “thay đổi” của
lịch sử Trung Quốc, vừa thay giai cấp thống trị vừa thay hình thái đất nước.
Trước Tần, ai là giai cấp thống trị? Là giai cấp lãnh chúa. Còn sau Tần? Là
giai cấp địa chủ. Hình thái đất nước trước Tần là thế nào? Là bang quốc. Còn

sau Tần? Là đế quốc. Bang quốc và đế quốc có gì khác nhau? Bang quốc là
chế độ phong kiến, đế quốc là chế độ quận huyện. Phong kiến, là “phong đất
dựng nước”. Thế nào là “phong đất dựng nước”? Phong đất, tức là hoạch
định khu vực; dựng nước, là chỉ định vua của nước. Nói cụ thể, một vùng từ
trời đến đất gọi là “thiên hạ”, thiên hạ có một vị vua chung, gọi là “thiên tử”.
Thiên tử chia thiên hạ thành nhiều lĩnh vực và phong cho các “chư hầu” gọi
là “quốc”. Chư hầu lại chia “quốc” thành nhiều phần rồi phong cho “đại
phu”, gọi là “gia”. Đại phu, chư hầu, thiên tử đều có “lãnh địa”, vì vậy đều là

“lãnh chúa”. Có điều, đại phu có lãnh địa nhưng không có chính quyền, chỉ
có thể gọi là “gia”. Chư hầu có lãnh địa, có chính quyền, nên gọi là “quốc”.
Giữa quốc và quốc có thể giao chiến, hoà hợp, liên minh, thông thương,
nhưng đều phải tôn thờ thiên tử là “chủ chung của thiên hạ”. Đây là “phong
kiến chế” cũng là “bang quốc chế”.

Nghĩa lớn của “phong kiến chế” là “phong đất dựng nước”, đặc điểm quận