Page 523 - Phẩm Tam Quốc

môn”. Một gia tộc đọc sách, làm quan, thậm chí đời đời làm quan thì được

gọi là vọng tộc, cao môn. Làm quan mới có phiệt duyệt, có phiệt duyệt mới
có danh vọng, đẳng cấp. Vì vậy, môn vọng, môn đệ, phiệt duyệt là ba trong
một thể nên mới gọi là “môn phiệt”. Môn phiệt chỉ một gia tộc cao sang hiển
hách làm quan thời đó. Chế độ môn phiệt là chế độ bảo vệ lợi ích chính trị
của giai cấp. Nó thực thi phương án “Cửu phẩm quan nhân pháp” hoặc “Cửu
phẩm trung chính chế”.

Đương nhiên sĩ tộc thích có một chế độ như vậy. Nhất là sĩ tộc lớp trung
bình và cao lại càng thích, vì họ có thể lũng đoạn quyền lợi làm quan. Cuối
cùng thì chế độ này cũng được thực thi. Vì sĩ tộc cuối những năm Đông Hán
đã bắt đầu lũng đoạn quyền làm quan. Đúng như trong Trung Quốc thông sử

của ngài Phạm Văn Lan đã nói: “Cửu phẩm quan nhân pháp” là “một quy
định pháp luật đã thành sự thực”. Nhưng, lũng đoạn quyền làm quan là biển
quan chức không thể thế tập thành thế tập, lập nên “thế tập chế không phải là
thế tập”, hoặc là bán thế tập chế của tập đoàn quan liêu. Hiển nhiên, không
phù hợp với yêu cầu của chế độ đế quốc. Chế độ đế quốc yêu cầu không có
thế tập trong quan liêu. Do đó chế độ môn phiệt cần phải rút khỏi vũ đài lịch
sử, nhường chỗ cho chế độ khoa cử hoàn toàn không có thế tập trong quan

liêu. Giai cấp địa chủ sĩ tộc cũng phải rời khỏi vũ đài lịch sử, nhường chỗ cho
giai cấp địa chủ thứ tộc không lũng đoạn quyền làm quan. Chính vì vậy,
chúng ta mới nói Ngụy Tấn Nam Bắc Triều là sự “xen kẽ lớn” trong lịch sử.

Điều rất vui là, trước sự “xen kẽ lớn” đó còn có một đoạn “xen kẽ nhỏ”.
Đó là Tam Quốc. Trong tập Đường riêng đồng quy, chúng ta đã nói, trong
những năm cuối thời Đông Hán, sĩ tộc đã lũng đoạn con đường làm quan,
khống chế dư luận, biến thành cường hào. Lũng đoạn đường làm quan là
chiếm lĩnh thượng tầng kiến trúc; khống chế dư luận, là nắm lấy hình thái ý
thức; biến thành cường hào, là nắm trọn cơ sở kinh tế. Như vậy là đã nắm cả

đất nước. Nếu cứ thế này mà phát triển tiếp thì giai cấp địa chủ sĩ tộc sẽ trở
thành giai cấp thống trị đế quốc. Vậy thì, lịch trình của lịch sử sẽ không loạn,
bàn tính như ý của sĩ tộc sao có thể vứt đi được?

Nhưng thực là bất hạnh, môn phiệt gặp phải quân phiệt.