Page 548 - Phẩm Tam Quốc

VI. Sóng sau biến thành sóng trước

Cuối cùng thì Tào Ngụy đã diệt Thục Hán, người người cảm thấy nuối tiếc,
không nói thành lời. Không chỉ vì, dưới sự trị lý của Gia Cát Lượng, Thục

Hán là nước có nền chính trị tốt nhất thời đó; mà còn vì Tào Ngụy đã trở
thành một đất nước không theo lý tưởng của Tào Tháo, ngược lại từ một ý
nghĩa nào đó, Thục Hán của Gia Cát Lượng vẫn chấp hành đường lối của Tào
Tháo. Nhưng Thục Hán chấp hành đường lối của Tào Tháo lại bị diệt bởi Tào
Ngụy sớm đã vứt bỏ con đường của Tào Tháo. Âu đó cũng là ý trời, đâu phải
mưu của con người?

Rõ ràng đây là vấn đề lớn. Trước lúc trả lời vấn đề này, chúng ta cần phải
làm rõ, “Trên một ý nghĩa nào đó”, Thục Hán của Gia Cát Lượng phải chăng
đã chấp hành “đường lối của Tào Tháo”?

Tôi khẳng định điều này.
Với nhiều người, Tào Tháo và Gia Cát Lượng không chỉ đại diện cho tập

đoàn chính trị khác nhau mà cơ bản còn là những người không cùng đường.
Nói vậy là có lý. Chưa nói tới “Hình tượng văn học” và “Hình tượng dân
gian”, họ đã khác nhau một trời một vực, mà ngay cả “Hình tượng lịch sử”,
cũng có khác biệt lớn, khiến cho trong tác phẩm văn học, hay truyền thuyết
dân gian, họ biến thành “không cùng tồn tại với Hán tặc” trong “hai thứ sắc

nhọn đối nhau”. Nhưng nếu chúng ta tạm thời vứt bỏ sự tranh giành vô vị cái
gọi là vương triều truyền thống, tạm thời không đánh giá phẩm chất, đạo đức
từng cá nhân mà chỉ nhìn vào lập trường giai cấp và đường lối chính trị, thì
chẳng khó khăn gì thấy ngay, ở họ có những điểm tương đồng đến dễ sợ. Tức
là, ý niệm chấp chính và con đường lập nước của họ khác hẳn với đường lối
“Nho gia sĩ tộc” của Viên Thiệu. Không phải nói nhiều về biện pháp của Tào
Tháo, hãy nói về đường hướng của Lưu Bị và Gia Cát Lượng.

Phần trước đã nói, người chủ chốt của Tam Quốc đều không phải sĩ tộc, và
tình hình của Lưu Bị là tương đối đặc biệt, tiếng là tông thất, nhưng thực là
hàn môn. Theo Tam quốc chí – Tiên chủ truyện, Lưu Bị là “Dòng dõi của

Trung Sơn Tĩnh vương, cháu xa của Hán Cảnh đế”, vì thế mới “quý”; nhưng
từ bé đã “cùng mẹ làm nghề dệt chiếu”, lại là “nghèo”. Vì vậy, Lưu Bị xuất
thân không “bần tiện” cũng không “phú quý”, có thể chỉ hợp với hai chữ “bần
quý”. Một người xuất thân như vậy là có đầy đủ hai thân phận, nên cả hai mặt
sĩ tộc và hàn môn đều hoan nghênh. Nhìn lại thì đúng là Lưu Bị “được nhân
hoà” – Theo tôi, Lưu Bị sống như vậy là hay, nhất là việc dệt chiếu bán