Page 551 - Phẩm Tam Quốc

kỷ, không đủ để ngăn cấm bọn quan lại vi phạm pháp quy, bất chấp pháp

luật. Gia Cát Lượng đã thể hiện một tinh thần thực tiễn như vậy. Những
người thực tế sao có thể thích thú những “danh sĩ” hay khoa trương, chỉ biết
nói mà không biết làm?
Có điều, Tào Tháo giết Khổng Dung, Lưu Bị giết Trương Dụ, Gia Cát

Lượng giết Bành Dạng, không hoàn toàn xuất phát từ suy nghĩ tốt xấu của cá
nhân, mà xuất phát từ nhu cầu chính trị và cũng không đơn thuần là nhu cầu
củng cố chính quyền, mà nhu cầu đó có quan hệ tới đường lối chính trị của
họ. Thực tế, thì từ lúc Đổng Trác náo loạn thiên hạ, thì hầu hết những người
có chí có hiểu biết đều nghĩ phải xây dựng lại trật tự xã hội. Phần trước chúng
ta đã nói, Đổng Trác là kẻ phá hoại trật tự cũ, Viên Thiệu là người ủng hộ trật

tự cũ. Tào Tháo là người xây dựng lại trật tự mới. Thực ra thì Gia Cát Lượng
cũng là người xây dựng lại trật tự mới. Hơn nữa, Viên Thiệu và Tào Tháo
đều cho rằng cần phải xây dựng lại trật tự, còn xây dựng như thế nào thì có
điểm khác nhau. Theo cách nói trong bài Tào Viên tranh giành và thế gia đại
tộc của ngài Điền Dư Khánh thì điểm khác nhau là, Viên Thiệu muốn thế gia
đại tộc dắt dẫn theo đường cũ của Đông Hán; Tào Tháo muốn có cải cách,
đưa thế gia đại tộc đi theo.

Về vấn đề này, Gia Cát Lượng và Viên Thiệu khác nhau, với Tào Tháo
như nhau, không theo đường cũ của Đông Hán. “Đường cũ của Đông Hán” là

tiếp tục để thế gia đại tộc “lũng đoạn quan trường, khống chế dư luận, trở
thành cường hào”. Gia Cát Lượng không theo đường cũ mà kiên trì “Sát cử
chế” thời đầu nhà Hán, không để sĩ tộc lũng đoạn đường làm quan; Gia Cát
Lượng giết Bành Dạng, phế Lai Mẫn, phế Liêu Lập, để sĩ tộc hết khống chế
dư luận. Chính sách của Gia Cát Lượng đối với cường hào là hai chữ: ức chế.

Thực tình thì Gia Cát Lượng và Tào Tháo là như nhau, họ vừa là người
xây dựng trật tự mới, vừa là người cải cách chế độ cũ. Trung Quốc thông sử
của ngài Phạm Văn Lan nói, Tào Tháo ở miền Bắc, Gia Cát Lượng ở nước
Thục đều “vứt bỏ số ác chính của Đông Hán”. Mấy vấn đề về Tào Tháo của
ngài Điền Dư Khánh nói, Tào Tháo “Bỏ phù hoa, sạch lại trị, chế hào

cường”, hình thành một cái gì đó mới mẻ so với Viên Thiệu, chỉ có Gia Cát
Lượng “có thể cũng như Tháo”. Đây chính là lời bàn trung thực của các sử
gia.
Rõ ràng Gia Cát Lượng đã thi hành “Đường lối Tào Tháo không có Tào

Tháo” hoặc “Đường lối Tào Tháo phản lại Tào Tháo”. Hơn thế, Gia Cát
Lượng còn đi xa hơn. Con người Tào Tháo có lý tưởng nhưng không có sơ