Page 53 - STRATEGIES FOR BUDDHISM PROPAGATION OF OVERSEAS DHAMMADUTA BHIKKHUS (PH.D.)

๓๕

ของพระสงฆ์ ได้ทอดพระเนตรเห็นพระภิกษุรูปหนึ่งอาพาธเป็นโรคท้องร่วง นอนจมกองมูตรและคูถ
ของตน ไม่มีผู้ดูแล จึงเสด็จเข้าไปหาจัดการท าความสะอาด ให้นอนโดยเรียบร้อย เสร็จแล้วจึงทรง

ประชุมสงฆ์ ทรงสอบถามเรื่องนั้น และตรัสตอนหนึ่งว่า “ภิกษุทั้งหลาย พวกเธอไม่มีมารดา ไม่มีบิดาผู้
คอยพยาบาล ภิกษุทั้งหลาย ถ้าพวกเธอไม่พยาบาลกันเอง ใครเล่าจะคอยพยาบาลพวกเธอ

๖๙
ภิกษุทั้งหลาย ผู้จะพยาบาลเรา ก็จงพยาบาลภิกษุไข้เถิด”
๕. การเล่นภาษา เล่นค าและใช้ค าในความหมายใหม่ การเล่นภาษาและเล่นค า
เป็นเรื่องของความสามารถในการใช้ภาษาผสมกับปฏิภาณ เป็นการแสดงให้เห็นถึงพระปรีชาสามารถ

ของพระพุทธเจ้าที่มีรอบด้าน เมื่อผู้ใดทูลถามมาเป็นค าร้อยกรอง พระองค์ทรงตอบเป็นค าร้อยกรอง
ไปทันที บางทีเขาทูลถามหรือกล่าวข้อความ โดยใช้ค าที่มีความหมายไปในทางไม่ดีงาม พระองค์ตรัส

ตอบไปด้วยค าพูดเดียวกันนั้นเอง แต่เป็นค าพูดในความหมายที่ต่างออกไปเป็นฝ่ายดีงาม ค าสนทนา

โต้ตอบแบบนี้ มีรสอยู่แต่ในภาษาเดิม แปลออกสู่ภาษาอื่นย่อมเสียรสเสียความหมาย บางครั้งผู้มาเฝ้า
บริภาษพระองค์ ด้วยค าพูดต่าง ๆ ที่รุนแรงยิ่ง พระองค์ยอมรับค าบริภาษเหล่านั้นทั้งหมด แล้วทรง

๗๑
แปลความหมายอธิบายเสียใหม่ให้เป็นเรื่องดีงาม เช่น กรณีของเวรัญชพราหมณ์ และสีหเสนาบดี
๗๐
ผู้รับแผนมาจากนิครนถ์นาฏบุตร
๖. อุบายเลือกคนและการปฏิบัติรายบุคคล การเลือกคนเป็นอุบายส าคัญในการเผยแผ่

พระพุทธศาสนา เริ่มแรกประดิษฐานพระพุทธศาสนาพระพุทธเจ้าทรงด าเนินพุทธกิจด้วย พุทโธบาย
ที่ได้ผลดีอย่างยิ่ง ในการสั่งสอนแสดงธรรมทรงมักเริ่มต้นด้วยบุคคลที่เป็นพระมหากษัตริย์หรือประมุข

ของประเทศ อีกทั้งผู้น าของลัทธิต่าง ๆ โดยเฉพาะในกลุ่มของเจ้าลัทธิครูทั้ง ๖ ท าให้การเผยแผ่
๗๒
พระศาสนาของพระองค์นั้นได้ประสบผลส าเร็จอย่างยิ่งและรวดเร็ว อีกทั้งเป็นการยืนยันพระปรีชา
สามารถของพระองค์เป็นอย่างดีด้วย

๗. การรู้จักจังหวะและโอกาส เมื่อผู้เรียนยังไม่พร้อม ยังไม่เกิดปริปากะแห่งอินทรีย์หรือ
ญาณ ผู้สอนต้องมีความอดทน ไม่ชิงหักหาญ แต่ต้องตื่นตัวอยู่เสมอ เมื่อถึงจังหวะและโอกาส ก็ต้องมี

ความฉับไวที่จะจับมาใช้ให้เป็นประโยชน์ ไม่ปล่อยให้ผ่านเลยไป เช่น ในระยะเริ่มแรกประกาศ

พระพุทธศาสนา ณ วันมาฆปุรณมี หลังตรัสรู้ ๓ เดือน เมื่อประทับอยู่ ณ เวฬุวัน พระสงฆ์สาวกมา
ประชุมพร้อมกัน ณ ที่นั้น และเป็นโอกาสเหมาะ พระองค์ก็ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ เป็นการ
๗๓
ใช้จังหวะและโอกาสให้เกิดประโยชน์

๖๙ วิ.ม. (ไทย) ๕/๒๒๔/๒๔๐.
๗๐ ดูรายละเอียดใน องฺ.อฏฺ ก. (ไทย) ๒๓/๑๑/๒๑๙-๒๒๒.
๗๑ ดูรายละเอียดใน องฺ.ปญฺจก. (ไทย) ๒๒/๓๔/๕๔-๕๖.

๗๒ ดูรายละเอียดใน ม.ม. (ไทย) ๑๓/๓๒๘/ ๒๘๐-๒๘๑.
๗๓ ที.ม.อ. (ไทย) ๑๐/๑๒.