Page 54 - STRATEGIES FOR BUDDHISM PROPAGATION OF OVERSEAS DHAMMADUTA BHIKKHUS (PH.D.)
P. 54
๓๖
๘. ความยืดหยุ่นในการใช้วิธีการ ถ้าผู้สอนสอนอย่างไม่มีอัตตา ตัดตัณหา มานะ ทิฏฐิ
เสียให้น้อยที่สุด ก็จะมุ่งไปยังผลส าเร็จในการเรียนรู้เป็นส าคัญสุด แต่จะใช้กลวิธีใดให้การสอนได้ผลดี
ที่สุด ก็จะท าในทางนั้น ไม่กลัวว่าจะเสียเกียรติ ไม่กลัวจะถูกรู้สึกว่าแพ้ บางคราวเมื่อสมควรก็ยอมรับ
ให้ผู้เรียนรู้สึกว่าเขาเก่ง บางคราวสมควรข่มก็ข่ม โอนอ่อนผ่อนตามก็ยอมตาม สมควรขัดก็ขัด สมควร
คล้อยก็คล้อย สมควรปลอบก็ปลอบ ดังพระด ารัสว่า “เราฝึกผู้ที่ควรฝึกได้ด้วยวิธีแบบสุภาพบ้าง
๗๔
วิธีแบบรุนแรงบ้าง วิธีทั้งแบบสุภาพและแบบรุนแรงบ้าง”
๙. การลงโทษและให้รางวัล มีค าสรรเสริญพระพุทธคุณที่ยกมาแสดงข้างต้นว่า
“พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงฝึกอบรมชุมชนได้ดีถึงเพียงนี้โดยไม่ต้องใช้อาชญา” แสดงว่าการใช้อ านาจ
ลงโทษไม่ใช่วิธีการฝึกคนของพระพุทธเจ้า แต่การลงโทษน่าจะมีอยู่แบบหนึ่ง หมายถึงการลงโทษ
ตนเอง ซึ่งมีทั้งในทางธรรมและวินัย ในทางวินัยถือว่า มีบทบัญญัติความประพฤติอยู่แล้ว
และบทบัญญัติเหล่านี้พระพุทธเจ้าทรงบัญญัติไว้ โดยความเห็นชอบแห่งสงฆ์ ส่วนในทางธรรม ภิกษุ
ที่ว่ายากสอนยากจริง ๆ สอนไม่ได้จริง ๆ ก็จะถูกเพื่อนพรหมจารีและเพื่อนภิกษุถือว่าเป็นผู้ที่ไม่ควรว่า
กล่าวสั่งสอนและตักเตือน ไม่มีใครคบค้าสมาคมด้วยไม่ว่าทางธรรมหรือวินัย โดยวิธีนี้ซึ่งถือเป็น
๗๕
บทลงโทษที่รุนแรงที่สุด ส่วนการให้รางวัล ทรงใช้การชมเชยยกย่อง แต่เป็นในรูปแบบการยอมรับ
คุณความดีของผู้นั้นคือกล่าวชมโดยธรรม ให้เขามั่นใจในการท าความดี
๑๐. กลวิธีแก้ปัญหาเฉพาะหน้า ปัญหาเฉพาะหน้าที่เกิดขึ้นบางครั้ง ย่อมมีลักษณะ
แตกต่างกันไปไม่มีที่สุด การแก้ปัญหาเฉพาะหน้าย่อมอาศัยปฏิภาณ คือ ความสามารถในการประยุกต์
หลักวิธีการ และกลวิธีต่าง ๆ มาใช้ให้เหมาะสม เป็นเรื่องเฉพาะครั้ง การได้เห็นตัวอย่างการแก้ปัญหา
เช่นนี้ อาจช่วยให้เกิดความเข้าใจในแนวทางที่จะน าไปใช้ปฏิบัติได้บ้าง การประกาศพระศาสนา
พระพุทธเจ้าก็ทรงประสบปัญหาเฉพาะหน้าอยู่ตลอดเวลา และทรงแก้ส าเร็จไปในรูปต่าง ๆ กัน
๗๗
๗๖
ดังเช่นที่ปรากฏใน ธนัญชานิสูตร สุนทริกสูตร เป็นต้น
๒.๓ ความเป็นมาของพระธรรมทูตในสมัยพุทธกาล
๒.๓.๑ ความเป็นมาของพระธรรมทูต
พระพุทธเจ้าทรงเป็นพระธรรมทูตต้นแบบของพระธรรมทูตทุกองค์ในฐานะที่พระองค์ทรง
ประกาศศาสนาและเป็นแบบอย่างของพระสาวกผู้ท าหน้าที่ประกาศพระศาสนาตามที่พระพุทธองค์
ทรงมอบหมาย โดยพระธรรมทูตชุดแรก ได้แก่ พระอรหันตสาวก ๖๐ รูปแรก และในเวลาต่อมามี
๗๔ องฺ.จตุกฺก. (ไทย) ๒๑/๑๑๑/๑๗๐.
๗๕ วิ.อ. (ไทย) ๒/๔๒๘/๔๒๐-๔๒๑.
๗๖ ดูรายละเอียดใน ม.ม. (ไทย) ๑๓/๔๔๕/๕๕๗.
๗๗ ดูรายละเอียดใน ส .ส. (ไทย) ๑๕/๑๙๕/๒๗๕๒๗๘.