Page 43 - ΑΝΤΙ - Τεύχος 23

_ Q" ,ς .Δ ἔχῃ,ζώ ῑςχ, ._,_ ..μ 5,”; t

’ φύγεις ἀπ’ τὸ τσίρκο. τὴν καρδιογράφηση τοῦ παλμου τους, Μον- καὶ κάποτε καταφυγή, τότε πού ἡ γνώση

,ᾖὸ μεγάλο τσέρκι τέρνα σῑὴν ντοστογιεφσκική τους ὲνόραση, τὴ ἁγνίζει τὰ ἔσχατα, πεπερασμένα, καὶ γι’

"f‘rrde στὸ ἀλογο στραφταλιστὴ τους ἀμεσότητα, τὴ χωνεμένη αὐτὸ ὀὸυνηρὰ ὅρια τῆς ἀνθρώπινης

ἀπ’ τὴ δούλεψη σοφία τους, τήν ποιητική τους

τὸ κρατήσεις. οἰκσνῳίσ, τὴ λιτότητα τους, τὴν ἀνθρωπιά ὕπαρξης «ἂν θᾶβλεπα καλύτερα, θᾶχα

τους, τέλος. Μοντὲρνα ὅπως μετουσιώνουν τὸ πεθὰνει». τότε πού ὅλα ἀναμοχλεύονται

τὸν τετραγωνισμένο κύκλο τοῦ ἐπίκαιρο σὲ μελλοντικό, τὸ μωιρινὸ σὲ πλη- ἐφιαλτικά οἰκεῖα στὸ εὔθραυστο συν-

ξπαράλογουτ σίον, καὶ ἀντίστροφος ποιήματα μνήμες γε- απάντημα τῶν στιγμῶν, στὴ ὸιασταύρωση

τοῦ πόνοι* πού μορφοποιῆθηκε ἁπλὰ
νεῶν, νῐούρες σὰν τὸ κεφόλι τῶν γιαγιάὁων

γυναῖκα κρεμασμένη στὸ μπαλ- μσς, πικραμὺγὸαλα, ὂσο τὰ κιτρινωμένα ἀπ’. ἀ γ u’; v α ς, αὐτὸ τὸ κὰλεσιια λοιπὸν τῆς

τὸ ταμπάκο δάχτυλα τῶν πσππούὸων μσς, ποίη ση ς ἀπ’ τὸν ποιητή, εἶναι ἀκριβῶς

τὴ λεκάνη πάρα πέρα ποιήματα ποὺ θ’ ἀνεμίζουν αὐριανὰ unclea- ἡ ὁήλωση τοῦ ἀμετανόητον và ὑποκύψει,

κισ.

ἓμήπως πέσει μέσα στὸ νερὸ Θὰταν ὑπερβολή ἂν τὸ τολμοῦσα, πὼς τὰ τοῦ ἀὸιάᾳθορου νά συνθηκολογήσει·

(τοῦ παρηγορητῆ καὶ ἀπαρηγόρητοι· ἀπ’

EKG? τὸ λερώσει, X ά ρτ ι ν α ἀποτελοῦν μιὰ περίληψη τῆς ποί- τὴν νΑλλη πολιτεία τῶν Χειρο-

ᾷᾷκ ὕστερα πῶς Θὰ τὴν πλύνουμε; ησης τοῦ Ρίτσου; Μιὰ ἐπιτομὴ τοῦ προβλημα- νομιώ ν) , Δὲν εἶναι καθόλου τυχαῖο

τισμοῦ καὶ τῆς ἀγωνίας ton; Ἕνα μανιφὲωο

σημαίνεται ἀπ’ τὴ μνήμη τῶν ποὺ Où μποροῦσε νὰ σταθεῐ τὸ μοτῷο μιᾶς ἐλ- στὸν Ρίτσο ὅτι οἱ ποιητὲςκ’ή ποί-

ηση, στα τελευταῖα του, κυρίως ὀλιγό-
v: , πίζσυσας στὶς ἀξίες τῆς ζωῆς Ἴσως... στιχα ποιήματα, ἀναφέρονται τόσο σι’-

Ὅμως, ὅσο τὰ διαβάζεις αὐτὰ τὰ ποιήματα,

τόσο θσμπὼνεσαι, τόσο πανικοβάλλεσαι καὶ χνά. Οὔτε τυχαῖο, οὔτε τυπικὸ τῆς ποι-
Ἡ λέξη μὲ εἶχε τόσο ἀναγαλλιάζεις. Kit): στίχος τους. ἀφαι- ητικῆς του, οὔτε τεχνικό εὕρημα, οὔτε

ιζμξ ἦρήκε ρετικὰ πλήρης κυλιᾱ μέσα σου, πήξει σὲ γνώση, παραπλανητικὴ ὸιάσπαση τοῦ χώρου.

σὲ φῶς. πήξει o’ εὐτυχία, μυὰν ἁσαφὴ εὐτυχία

καὶ γι’ αὐτὸ μιὰ μεγάλη εὐτυχία, ὁτι κάτι ἀπ’ Εἶναι ἀκριβῶς η οὐσία.
ὲ* Κ’ εγὼ Σ’ ἄλλους καιροὺς συναντᾶς τὸ τρ α -

τὸ θαῦμα, κάτι ἀπ’ τὰ πολλὰ εἶδες. K‘ εὐγνω-

ἤμονάχα «εὐχαριστῶ». μονεῖς μόνο ὅτι εἶδες... γού ὁι. Καθόλου τυχαῖο πάλι. Τότε ὁ

; In) λέεη ποιητὴς τραγουὸοῦσε τὴν ὁλοστρόγγυλη

frigid λέξη. ζωή, τὴν πληθωρικὴ στὶς ἀξίες της, τρα-

Ὀ κόσμος. γουὸοῦσε κεντίζοντας ριζοβελονιά τοὺς

στίχους του at); καρὸιὲς τῶν συντρόφων

’Ἧῦ ἀπ’ τὴ γνώση μιᾶς «si»me του. Ἶ-Ιταν μιὰ ἄλλη ἱστορία. Ὀχι ἀντί-

ΞᾈΙσταιότηταςκ θετη ἢ ἄσχετη πρὸς τὴ σημερινή. Μόνο

1. ’Όμως τίποτα στὸν ποιητὴ ὁὲν εἶ ναι ξε- ἄλλη. Μὲ τὴν πίστη ταμπουρωμὲνη ἀνα-

ἒέἦῖς γλάστρες νὰ τὶς βάλεις χωριστὸ μὲ τὴν ἔννοια τοῦ κα ι νο ύρ - μεταξὺ τῶν ἀστεριῶν-ἐλπίὸων καὶ τοὺς

ἓξῒύρω-τριγύρω στὸ πηγάδι γιου, τοῦ μοναὸικοῦ μέσα στῆν ὁρίζοντες ἐπιτακτικὰ τριανταᾳιύλὲνιους

ὡραία διάτσξη mm του τὴν ποίηση. ’Όλα ὑποταγμὲνα καὶ τὴν καρὸιὰ τοῦ ποιητῇ ἕνα Κα π νι -

ἐξ -Ι ως τὰ ποιήματα καὶ λεύτερα ἀπὸ μ ι à καὶ σὲ μ ι ὰ ὁυνατὴ σμένο τσουκάλι. Δὲν ὑπῆρχον ρω-

geiYUpw στὸ τίποτα. προσωπικότητα, ἀντίθετα στὶς ὁμοιότη- γμὲς, γιατῐ τότε μήτε ἀνακατατάξεις ἢ

ῖΞῆΔὲν ἔχει σημασία τὲς τους καὶ ὅμοια στὶς ἀντιθέσεις τους, ἡ ἀναθεωρήσεις ὑπῆρχον.

πορεία σαράντα καὶ πιότερο χρόνων στὴν ”Υστερα... σὰ ναταν ἕνα ποτάμι, τρελα-

ζ,Ποῐὸ εἶναι ἁδειες - ποίηση. μένο, νά πάρει ἀπάνω τὰ ριζώματα, τὶς

ἶε,,ζ43ῐ(’)τ’ἠ ’ναι ὴ πρώτη μσς εὐγένεια πηγές του, πρὸς τὴν αὐτογνωσία του.
Τὸ ξεχωριστὸ κ’ ἐπαναλαμβανόμενο

’ς’ τελευταία. στὸν Ρίτσο εἶναι ἀκριβῶς αὐτὸς ὁ μακρὺς Γ ι“ αὐτὸ πιστεύω ὅτι θὰ μποροῦσε νά

ὁρόμος του στῆν ποίηση, ἀπὸ παντοῦ ὀι- σταθεῖ σὰν ἔργο ζωῆς ἡ usité"): Πῶς τὸ

τὸ δόσιμσε ὁασκόμενος καὶ ὁίχως ὁάσκαλο, εἶναι ἡ τρ αγ ο ὑ ὁ ι στὴν ποίηση τοῦ Γιὰννη Ρί-

ποὺ χάθηκαν ἀφομοᾶυση τῆς παγκόσμιας ποιητικῆς τσου ἔγινε πο ίημα. Κάτω ἀπὸ ποιὲς

καὶ ποίησης κ’ ἡ ἀνάπλασή τους άὸι- ἐσωτερικὲς ὁιαὸικασίες καὶ ὸιακυμὰν-

ἔξβῡτὰ ποὺ δὲν ἡρθσν άσπαστα πρὸς μιὰ ἀνθρώπινη καθολικό- σεις, σὲ ὁιάφορους καιροὺς καὶ μὲ bui-

τὰ κλαῖς. τητα, ἀλλὰ πάντα ὁ ί κ α ι o ς, πυμμὲνος φορα κεκτημένα, κρυσταλλώνεται ἡ Ρι-

τσικὴ οὐσία, πῶς ὁιαγράφεται ἡ πορεία
ᾏὸτὰ ποὺ ΤᾶΧες στὶς ρῐζες του.- μιᾶς μεγαλόπνοης πραγμάτωσης πού κά-

δὲν τᾰδωσες Oi ρίζες βέβαια δὲ φαίνονται ποτε προηγεῖται τῆς ὁιαθεσιμότητας τοῦ
pm.

κενοῦ ’καὶ ὑπερβαίνει τὴν ἀνάγκη μιᾶς

ὅμως τὸ δέρεις ἐπικοινωνίας, χειραγωγούσα καὶ χειρα-

Üæ'aiàsmäæmäoä‘f o’ αὐτὲς κρατιέται τὸ δέντρΟ; γωγούμενη ἀπ’ τοὺς νόμους μιᾶς τελεολο-

Γ ιὰ νὰσαι δίκαιος γικῆς ἁνακοίνωσης.

φούρναρης ὁ κρεοπώλης σκέψου τὶς ρίζες. -

’ αλατὰς ὁ μανάβης

ωφορεῑο. 2. Σχεδὸν πάντα οἷ τίτΛοι, κυρίως στὰ 4. Ἠ ποίηση γονατίζει ν’ ἀγγίξει τὸν ἄν,

ὀλιγόστιχα ποιήματα τοῦ Ρίτσου, εἶναι

θ, f ἕνα ρόδινο χέρι παγίὸες-ιάειὸιά. Θέλω νὰ πῶ, ὀὲν εἶναι θρωπο, νὰ προσευχηθεῖ γιὰ τὸν ἄνθρωπο
καὶ γονατίζει πέφτοντας στὰ γόνατα,
. ἀπ’ τὸ τζάμι. καθόλου σίγουρο ὅτι ὁ τίτλος θὰ σὲ βο- σκύβει ἡ ποίηση ὁίχως νὰ μείνει ὅμως,

. τὸ μαρτυρήσεις ηθήσει νὰ εἰσχωρῆσεις στὸ ποίημα. Μπο- αὐτὸ πού πάλι θὰ σηκωθεῖ εἶναι ὅτι πέ-

' . σὲ βάλουν φυλακή. ρεῖ καὶ νὰ σὲ κὰμει νὰ χαθεῑς... φτει στὰ γόνατα. '0 Ρίτσος εἶναι μαρξι-

στὴς γι’ αὐτὸ ποὺ γονατῐζει τὸ ποίημὰ 4

lav ἕνα ξεφύλλισμσ. Muù σκόρπια -ἠθε- Ἀπ’ ὄπι λέω ψτου, ν’ ἀναιρέσει τὸ θάνατο, τὸ ἐνδεχό-
μενο τῆς αὐτοκτονῐας ἢ τῆς ἐκτέλεσης ἢ
· σκόρπαι- ἀνάγνωση καὶ μιὰ mnémo- ἀλλα νὰ καταλαβαίνεις

εἰσαγωγὴ σὲ μιὰ μόνη πρόταση Ἅλέκριβώς τ’ ἀντίθετα καὶ μονάχα τῆς εἰκονικῆς ἀπειλῆς τους.

ποὺ ἀκόμα χάνομε στὴν ποίηση τοῦ Pi- Νὰ κατεβάζεις τὸν οὐρανὸ στῆ γῆ καὶ

ιὰμιὰ παραπέσοι μελέτη om Χάρ- νὰ ζητᾶς χρόνια καὶ χρόνια τοὺς ἀνα-

ù. πιὸ μοντέρνα ῑσως ποιήματα τοῦ Pi- Mares παρηγορητὴς m ἀπαρηγόρητος,

Mowégva στὸν τόνο τους, τὸ ρυθμό 3. 'H ὁλοὲνα καὶ συχνότερη ἐπίυάηση τῆς - εἶναι ὅτι τά ησίασες τὴν πραγμάτων] μιᾶς

,χειρονομία τους, τὰ μυστικά τους καὶ π ο ίη ση ς ἀπ’ τὸν ποιητή, ῆ ἄλλοτε ἐπι- κοσμοθεωρίας καὶ τὴν ἀλήθεια μιᾶς νο-

° τῆς Mm; — τὸν ἀὸιᾱρορο μοτέλειας.

, ιθυρισώ, μὰ συγκοπτόμενο και λα- φώ νηση προστατευτικῆς ἢ προστατευ-

Μοντέρνα σιὴν ὑπαρξιωιή τους . avmaeâamovç. ἡ ἄλλοτε β α -

τὸν σταχασμό τους, ριεστημένη ’ἢ ἀγχώὸης ἀναφορά