Page 13 - เอกสารการเรียนบทที่-2
P. 13
ความเป็นพลเมือง
2.1.4.3 กำรแบ่งประเภทของรัฐธรรมนูญ
การศึกษาประเภทของรัฐธรรมนูญ ในทางต ารามีการแบ่งประเภท
โดยใช้เกณฑ์ต่าง ๆ มากมาย เช่น เกณฑ์ในการเชิงที่มา เกณฑ์ในเชิงระยะเวลาในการบังคับใช้
อย่างชั่วคราวหรือถาวร เป็นต้น ส าหรับการแบ่งประเภทตามที่ปรากฏในวิทยานิพนธ์ฉบับนี้ ผู้เขียน
หยิบยกขึ้นศึกษาเฉพาะที่เกี่ยวข้องกับเนื้อหาที่จะกล่าวถึงในบทต่อ ๆ ไปเท่านั้น โดยแบ่งได้ดังนี้
(1) รัฐธรรมนูญที่รวมอยู่ในเอกสำรหลักชิ้นเดียว กับ รัฐธรรมนูญ
ที่ไม่ได้รวมเป็นเอกสำรหลักชิ้นเดียว
รัฐธรรมนูญที่มีลักษณะเป็นกฎเกณฑ์รวมอยู่ในเอกสารหลักชิ้น
เดียวหรือรัฐธรรมนูญลายลักษณ์อักษร เป็นรูปแบบของรัฐธรรมนูญที่แพร่หลายอยู่ในนานาประเทศ
รัฐธรรมนูญของประเทศไทยก็จัดอยู่ในประเภทนี้ มีข้อสังเกตว่ารัฐธรรมนูญลายลักษณ์อักษร
เป็นรูปแบบที่น าไปสู่หลักความเป็นกฎหมายสูงสุดของรัฐธรรมนูญ เนื่องจากความเป็นลายลักษณ์
อักษร และรวมกันอยู่ในเอกสารชิ้นเดียวท าให้วิธีการแก้ไขเพิ่มเติม ถูกก าหนดให้กระท าได้ยาก
และมีแบบพิธีที่แตกต่างจากบทบัญญัติแห่งกฎหมายอื่น ๆ
ส าหรับรัฐธรรมนูญประเภทที่มิได้รวบรวมไว้อยู่ในเอกสารฉบับ
เดียว ก็เช่น รัฐธรรมนูญของประเทศอังกฤษ มีส่วนประกอบทั้งที่เป็นลายลักษณ์อักษร เช่น Act of
Settlement 1700, Crown Proceeding Act 1947 หรือ Parliament Act 1911 และ1949 (Carroll,
2009: 51-53) เป็นต้น โดยพระราชบัญญัติเหล่านี้มีหากพิจารณาในแง่เนื้อหาหรือความหมาย
อย่างกว้าง ของรัฐธรรมนูญแล้ว พบว่ามีฐานะเทียบเท่ารัฐธรรมนูญ เพราะเป็นบทบัญญัติที่ก าหนด
ความสัมพันธ์ทางอ านาจระหว่างองค์กรอธิปไตยต่อกัน รวมถึงก าหนดเกี่ยวกับการเข้าสู่อ านาจ
ขององค์กรเหล่านั้นเอาไว้ ส าหรับส่วนที่มิได้ขีดเขียนเป็นลายลักษณ์อักษรแต่ถือกันว่าเป็นส่วนหนึ่ง
ของรัฐธรรมนูญประเทศอังกฤษ เช่น บรรดาธรรมเนียมปฏิบัติทางรัฐธรรมนูญ (The conventions of
the constitution ), ค าพิพากษาของศาลคอมมอนลอว์, กฎหมายจารีตประเพณีของรัฐสภา เป็นต้น
ในต าราหลาย ๆ เล่มมักนิยมเรียกรัฐธรรมนูญของประเทศ
อังกฤษว่าเป็น “รัฐธรรมนูญจารีตประเพณี” (constitutions coutumières) อันอาจท าให้เกิดความ
สับสนกับสิ่งที่เรียกว่า “จารีตประเพณีทางรัฐธรรมนูญ” (coutumeconstitutionnelle) ได้ ผู้เขียน
เห็นว่าเพื่อไม่ท าให้เกิดความสับสน รัฐธรรมนูญประเทศอังกฤษควรเรียกว่าเป็น “รัฐธรรมนูญที่มิได้
มีเนื้อหารวมอยู่เป็นเอกสารฉบับเดียว”
อนึ่ง สมควรกล่าวด้วยว่า รัฐธรรมนูญชนิดที่เป็นลายลักษณ์อักษร
รวมอยู่ในเอกสารฉบับเดียว ก็อาจมีส่วนประกอบที่ไม่เป็นลายลักษณ์อักษรได้ขึ้นอยู่กับแนวคิด
เรื่องบ่อเกิดแห่งกฎหมายที่จะยอมรับนับถือว่าสิ่งใดบ้างที่เป็นบ่อเกิดแห่งรัฐธรรมนูญได้ โดยทั่วไป
33
