Page 15 - เอกสารการเรียนบทที่-2
P. 15
ความเป็นพลเมือง
ส าคัญมากต่อทิศทางการปกครองของประเทศนั้น ๆ หากการออกแบบและการวางโครงสร้างของ
รัฐธรรมนูญส่งผลให้อ านาจสูงสุดตกเป็นของบุคล หรือกลุ่มบุคคลใดบุคคลหนึ่งย่อมเป็นการน าพา
ประเทศไปสู่การปกครองระบอบเผด็จการ
ในการพิจารณาเนื้อหาของรัฐธรรมนูญว่าจะมีความเป็นประชาธิปไตย
อย่างแท้จริงหรือไม่นั้น จ าต้องพิจารณาจากองค์ประกอบพื้นฐานของการปกครองในระบอบ
ประชาธิปไตยสองประการ นั่นคือ พิจารณาจากหลักประชาธิปไตย และหลักนิติรัฐ ซึ่งจะขาดอันใด
อันหนึ่งไปมิได้ โดยมีรายละเอียดดังที่จะกล่าวในตอนต่อไป
ตอนที่ 2.2 หลักกำรพื้นฐำนของกำรปกครองระบอบประชำธิปไตย
มีผู้กล่าวว่าการปกครองในระบอบประชาธิปไตยเป็นการปกครองโดยจ านวนของคน
หมู่มาก มีลักษณะที่เรียกว่า “พวกมากลากไป” แต่แท้จริงแล้วนั้น การปกครองในระบอบ
ประชาธิปไตยนี้มิได้อาศัยเฉพาะเพียงแต่จ านวนเสียงข้างมากเท่านั้น แต่ยังประกอบไปด้วยการ คิด
ค านึงถึงความถูกต้อง ความเป็นธรรม และการคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของประชาชนจากการใช้
อ านาจรัฐตามอ าเภอใจอีกด้วย การปกครองระบอบประชาธิปไตยจึงมีหลักการพื้นฐานส าคัญ
สองประการอันจะขาดเสียมิได้ นั่นคือ หลักประชาธิปไตย และหลักนิติรัฐโดยมีรายละเอียด
พอสังเขปดังนี้ (เรียบเรียงจาก สมยศ เชื้อไทย, 2550: 144-166)
เรื่องที่ 2.2.1 หลักประชำธิปไตย
หลักประชาธิปไตยประกอบด้วยหลักย่อยๆ ดังนี้
(ก) กำรปกครองโดยเสียงข้ำงมำกเคำรพเสียงข้ำงนอก
การที่คนมาอยู่ร่วมกันเป็นสมาชิกของรัฐ เป็นการยาก ที่สมาชิกของรัฐทุกคน
จะมีความเห็นเป็นเอกฉันท์ในทุกเรื่อง ดังนั้น เราจ าต้องใช้ระบบที่ใกล้เคียงอุดมคติ ให้มากที่สุด
เท่าที่จะท าได้ นั่นคือต้องยอมรับเจตจ านงของประชาชนส่วนใหญ่ (The Majority Rule) เป็น
เจตจ านงของรัฐ อย่างไรก็ตาม หลักการดังกล่าว อาจก่อให้เกิดหลักการที่ขัดต่อหลักความเสมอ
ภาคได้ ดังนั้น เราจึงต้องยอมรับและคุ้มครองเสียงส่วนน้อย (The Minority Right) ด้วยเนื้อหาของ
หลักการนี้เปิดโอกาสให้เสียงข้างน้อยสามารถพัฒนาขึ้นเป็นเสียงข้างมาก ในคราวหนึ่งภายภาค
หน้าได้ รวมทั้งยังยอมรับฟังและคุ้มครองการแสดงความคิดเห็นของเสียง ข้างน้อยภายใต้พื้นฐาน
ของความอดทน
มีข้อสังเกตว่า การปกครองโดยเสียงข้างมาก หากปราศจากพื้นฐานทาง
กฎหมายรองรับ อาจเป็นไปได้ว่าการปกครองโดยเสียงข้างมากดังกล่าวมีแนวโน้มที่จะพัฒนาไปสู่
35
