Page 17 - เอกสารการเรียนบทที่-2

ความเป็นพลเมือง

(ง) หลักกำรมีผู้แทน
หลักการมีผู้แทน เป็นหลักที่ส าคัญมากในหลักประชาธิปไตย เพราะผู้แทน

ของราษฎร เปรียบเสมือนตัวแทนของเจ้าของอ านาจอธิปไตย ซึ่งก็คือประชาชนในการเข้าไปมีส่วนร่วม

ในการก าหนดนโยบายตลอดจนการตรากฎหมายเพื่อใช้บังคับ อีกทั้ง ระบบผู้แทนยังออกแบบมา
เพื่อสอดรับประชาธิปไตยโดยทางอ้อม เพราะเรามิอาจให้ประชาชนทุกคนเข้ามาออกเสียงใน

การบริหารประเทศได้ดั่งเช่นในสมัยสังคมโบราณที่มีคนอยู่ไม่มีมากนัก การมีผู้แทนจึงเหมือนเป็น

การมอบอ านาจ เป็นการให้อาณัติโดยประชาชนส่งคนที่พวกเขาไว้วางใจเข้าไปท าหน้าที่ส าคัญ ๆ

แทนเขาเหล่านั้น เป็นความชอบธรรมอันเกี่ยวเนื่องอย่างมิขาดสายระหว่างอ านาจนิติบัญญัติและ
ประชาชน

เรื่องที่ 2.2.2 หลักนิติรัฐ
นิติรัฐเป็นค าที่แปลมาจากภาษาเยอรมันว่า “Rechtsstaat” ประกอบ มาจากค า

สองค าคือ ค าว่า “Rechts”ที่แปลว่า กฎหมายหรือสิทธิ และค าว่า “staat” ที่แปลว่ารัฐ แต่ค าสอง

ค านี้มารวมกันแล้วได้กลายเป็นค าศัพท์ทางนิติศาสตร์ในระบบกฎหมายเยอรมันซึ่งยากจะหาค า
แปลในภาษาต่างประเทศที่แปลแล้วให้ความหมายได้ตรงกับค าในภาษาเดิม ต าราที่เขียนเป็น

ภาษาอังกฤษจ านวนหนึ่งได้ใช้ค าค านี้ทับศัพท์ภาษาเยอมันโดยไม่แปล (วรเจตน์ ภาคีรัตน์, 2558:

146) โดยผู้ให้ความหมายค าว่า “นิติรัฐ” เอาไว้เป็นจ านวนมาก แต่กล่าวโดยสรุปแล้ว นิติรัฐ คือ รัฐ

ที่ยอมตนอยู่ภายใต้กฎหมาย โดยยอมรับและคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของประชาชนเป็นสูงสุด

กล่าวคือเป็นรัฐที่ปกครองโดยกฎหมายมิใช่คน ซึ่งกฎหมายดังกล่าวไม่ใช่ว่าจะเป็นกฎหมายที่ตรา
ขึ้นอย่างไรก็ได้ แต่ต้องประกันความไว้เนื้อเชื่อใจที่บุคคลมีต่อการใช้อ านาจของรัฐด้วย ดังนั้น

นอกจากกฎหมายจะต้องสอดคล้องกับความพอสมควรแก่เหตุแล้ว ยังต้องไม่ขัดต่อความเสมอภาค

ซึ่งเป็นหัวใจของความยุติธรรมจะต้องมีความชัดเจนแน่นอนเพียงพอที่ราษฎรสามารถเข้าใจและ
ปฏิบัติตามได้ และโดยหลักแล้วจะใช้บังคับย้อนหลังไปเป็นผลร้ายต่อบุคคลไม่ได้ โดยเฉพาะ

อย่างยิ่งการย้อนหลังไปใช้บังคับกับข้อเท็จจริงที่เกิดขึ้นและยุติลงแล้วก่อนการตรากฎหมายฉบับ

นั้น พิจารณาในแง่นี้นิติรัฐเรียกร้องให้รัฐกระท าการโดยยุติธรรมและโดยถูกต้อง เราอาจกล่าวได้ว่า

นิติรัฐมีลักษณะเป็น “ยุติธรรมรัฐ” (Gerechtigkeitsstsst)(วรเจตน์ ภาคีรัตน์, 2558: 115- 116)

ในแง่ประวัติศาสตร์การเมืองการปกครอง แนวความคิดว่าด้วยนิติรัฐเริ่มต้นขึ้น
ในช่วงศตวรรษที่ 17 ในฐานะที่เป็นปฏิกิริยาที่มีต่อการปกครองในระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์

(วรเจตน์ ภาคีรัตน์, 2558:147) โดยรัฐสมบูรณาญาสิทธิราชย์นั้นถูกเรียกร้องในแง่ของเหตุผล

แม้พระมหากษัตริย์จะยังมีอ านาจเบ็ดเสร็จเด็ดขาดในการปกครองอยู่ แต่ก็ถูกเรียกร้องในการใช้

37