Page 11 - ประมวลจริยธรรมข้าราชการตุลาการ

บทบัญญัติ

ขอ ๘ การเปรียบเทียบหรือไกลเกลี่ยคดีจักตองกระทําในศาล ผูพิพากษาพึงชี้แจง
ใหคูความทุกฝายตระหนักถึงผลดีผลเสียในการดําเนินคดีตอไป ทั้งนี้ จักตองไมใหคํามั่น

หรือบีบบังคับใหคูความฝายใดฝายหนึ่งหรือทุกฝายยอมรับขอเสนอใด ๆ หรือใหจําเลยรับสารภาพ
โดยไมสมัครใจ และจักตองไมทําใหคูความฝายใดฝายหนึ่งระแวงวาผูพิพากษาฝกใฝชวยเหลือ

คูความอีกฝายหนึ่ง

คําอธิบาย

ก. การไกลเกลี่ยโดยองคคณะผูพิพากษา
(๑) การเปรียบเทียบหรือไกลเกลี่ยคดีนั้น เปนเจตนารมณของกฎหมายดังเชน

ที่บัญญัติไวในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพง มาตรา ๑๙ มาตรา ๒๐ และมาตรา ๒๐ ทวิ
และตามกฎหมายอื่น ซึ่งองคคณะผูพิพากษายอมมีอํานาจกระทําได อยางไรก็ตาม ถาหากกระทําการ
เปรียบเทียบหรือไกลเกลี่ยคดีนอกศาล แมผูพิพากษาจะไมมีสวนไดเสียในคดีนั้น ก็ทําใหมองไปได

วาเปนเรื่องสวนตัวหรือกึ่งสวนตัวของผูพิพากษาเอง และเทาที่ผานมาก็มีการรองเรียนในเรื่องนี้
อยูเปนครั้งคราว เพื่อตัดขอรังเกียจของคูความในเรื่องนี้ จึงกําหนดไวในจริยธรรมขอนี้ใหผูพิพากษา

กระทําการเปรียบเทียบหรือไกลเกลี่ยคดีของตนในศาลและพึงกระทํา ณ บัลลังกที่พิจารณาเทานั้น
(๒) ในการเปรียบเทียบหรือไกลเกลี่ยคดีนั้นควรกระทําใหเหมาะสมกับลักษณะ
และพฤติการณในแตละคดี โดยชี้แจงใหคูความทราบถึงผลไดผลเสียของการดําเนินคดีตอไป เปนตนวา

ถาดําเนินคดีตอไปจนถึงที่สุด อาจจะเสียเวลาและคาใชจายในการดําเนินคดีมากกวาที่คาดคิดไว
หากรอมชอมกันเสียในขณะนี้ โดยตางฝายตางโอนออนเขาหากันหนักนิดเบาหนอยอาจจะ

ไดประโยชนมากกวา
(๓) ขอที่พึงระมัดระวังคือ ผูพิพากษาจักตองไมชี้ชองหรือบอกใบวาฝายใดไดเปรียบ
ในเชิงคดี หรือฝายใดมีแตทางแพประตูเดียว แตผูพิพากษาจักตองดํารงตนเปนคนกลางอยางแทจริง

ทั้งจักตองไมใหคํามั่นหรือบีบบังคับใหคูความฝายใดรับขอเสนอใด ๆ หรือใหจําเลยรับสารภาพโดย
ไมสมัครใจดวย

ข. การไกลเกลี่ยโดยผูประนีประนอม
โดยที่การไกลเกลี่ยขอพิพาทเปนการระงับขอพิพาทที่เปนประโยชนตอคูความและ
กระบวนการพิจารณาของศาลยุติธรรม เพราะนอกจากจะทําใหการดําเนินคดีเสร็จสิ้นไปไดดวยความ

รวดเร็วและประหยัดแลว ยังเปนผลใหขอพิพาทระงับลงดวยความพอใจของคูความ การไกลเกลี่ย
ขอพิพาทจึงเปนทางเลือกที่ศาลยุติธรรมนํามาปรับใช เพื่อประโยชนในการระงับขอพิพาท

ที่ขึ้นสูศาล โดยสงเสริมใหมีการใชวิธีไกลเกลี่ยขอพิพาทโดยผูประนีประนอม ซึ่งเมื่อคดีขึ้นสูศาล
ผูรับผิดชอบราชการของศาล ไดแก ประธานศาลฎีกา ประธานศาลอุทธรณ ประธานศาลอุทธรณภาค
อธิบดีผูพิพากษาศาลชั้นตน ผูพิพากษาหัวหนาศาล รวมถึงผูที่ไดรับมอบหมายจากบุคคลดังกลาว

หรือองคคณะผูพิพากษา อาจแตงตั้งผูพิพากษาคนหนึ่งหรือหลายคนในศาลเปนผูประนีประนอมก็ได
เพื่อชวยเหลือศาลในการไกลเกลี่ยคดีเรื่องใดเรื่องหนึ่ง ซึ่งการไกลเกลี่ยจะทําดวยวิธีใด ณ วัน เวลา