Page 12 - ประมวลจริยธรรมข้าราชการตุลาการ

และสถานที่ใด ใหเปนไปตามที่ผูประนีประนอมกําหนด โดยไมตองกระทํา ณ บัลลังกที่พิจารณา

เชนเดียวกับกรณีองคคณะผูพิพากษาไกลเกลี่ยคดีของตน แตทั้งนี้ตองเปนไปตามหลักเกณฑและวิธีการ
ไกลเกลี่ยขอพิพาทที่คณะกรรมการบริหารศาลยุติธรรมหรือประธานศาลฎีกากําหนด

บทบัญญัติ

ขอ ๙ ผูพิพากษาพึงระลึกวาการนําพยานหลักฐานเขาสืบและการซักถามพยาน
ควรเปนหนาที่ของคูความและทนายความของแตละฝายที่จะกระทํา ผูพิพากษาพึงเรียก
พยานหลักฐานหรือซักถามพยานดวยตนเองก็ตอเมื่อจําเปนเพื่อประโยชนแหงความยุติธรรม

หรือมีกฎหมายบัญญัติไวใหศาลเปนผูกระทําเอง

คําอธิบาย
(๑) บทบัญญัติมาตรา ๘๖ วรรคทาย มาตรา ๑๑๖(๑) และมาตรา ๑๑๙ แหงประมวล
กฎหมายวิธีพิจารณาความแพง กับบทบัญญัติมาตรา ๒๒๘ และมาตรา ๒๓๕ แหงประมวลกฎหมาย

วิธีพิจารณาความอาญาไดใหอํานาจศาลอยางกวางขวางในอันที่จะซักถามพยานหรือเรียกพยาน
มาสืบเองได แตทั้งนี้ผูพิพากษาพึงระลึกเสมอวาตนทําหนาที่เปนเพียงคนกลาง การที่จะใชดุลพินิจ

ในการซักถามพยานก็ดี เรียกพยานมาสืบเองก็ดี พึงกระทําเมื่อเห็นวาจําเปนเพื่อประโยชน
แหงความยุติธรรม หรือมีกฎหมายบัญญัติไวใหศาลเปนผูกระทําเองเทานั้น และพึงกระทํา
ดวยความระมัดระวังมิใหคูความเกิดความหวาดระแวงในความเปนกลางของตนได

(๒) จําเปนเพื่อประโยชนแหงความยุติธรรม
(ก) กรณีอยางไร จะถือวาจําเปนเพื่อประโยชนแหงความยุติธรรมนั้นตองพิเคราะห

จากฐานะของศาลที่เปนคนกลาง มิใชวาศาลเห็นวาทนายความของคูความฝายใดทําหนาที่บกพรอง
ศาลก็เขาซักถามหรือเรียกพยานมาสืบแทนเสียเอง การทําเชนนั้น ยอมจะทําใหคูความอีกฝายหนึ่ง
เห็นวาศาลมิไดเปนกลางเสียแลว

เหตุที่กฎหมายบัญญัติใหศาลใชดุลพินิจซักถามพยานหรือเรียกพยานมาสืบไดเอง
หรือเรียกพยานที่สืบไปแลวมาสืบใหมเอง ก็เพราะจําเปนเพื่อประโยชนแหงความยุติธรรม ถาปลอยให

เปนหนาที่ของคูความโดยเฉพาะในการนําสืบและการซักถามพยานแลว อาจมีขอบกพรอง
หรือชองโหวในสํานวนคดี หรืออาจมีกรณีพยานเบิกความขัดตอเหตุผลธรรมดา หรือไมแจมแจง
ยากแกการตัดสินคดีใหเที่ยงธรรมในฐานะที่ศาลเปนคนกลางได อยางไรก็ตาม ในคดีอาญานั้น

ศาลตองระมัดระวังเพิ่มขึ้นเปนพิเศษ ดังเชน การที่ศาลจะใชอํานาจเรียกสํานวนการสอบสวน
จากพนักงานอัยการมาเพื่อประกอบการวินิจฉัยตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา

มาตรา ๑๗๕ นั้น ศาลไมควรเรียกสํานวนการสอบสวนมาเพิ่มเติมพยานโจทกที่ยังบกพรองอยู
เพื่อลงโทษจําเลย
(ข) มีบางกรณีซึ่งไมมีกฎหมายบัญญัติไวโดยเฉพาะ แตก็อาจถือเปนกรณีจําเปน

เพื่อประโยชนแหงความยุติธรรม ที่ผูพิพากษาพึงซักถามพยานเอง เชน ในคดีอาญาที่ทั้งโจทก
และจําเลยมิไดซักถามพยานเกี่ยวกับสาเหตุแหงการกระทําความผิดไว เพราะสาเหตุนี้เปนเรื่องสําคัญ