Page 466 - خدمات متقابل ایران و اسلام

‫اﺑﻦ اﻟﻨﺪﻳﻢ ﮔﻮﺋﻲ ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻠﺨﻲ را درﺳﺖ ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا او را ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان"رﺟﻞ ﻳﻌﺮف ﺑﺸﻬﻴﺪﺑﻦ‬
‫اﻟﺤﺴﻴﻦ و ﻳﻜﻨﻲ اﺑﺎاﻟﺤﺴﻦ")‪ (1‬ﻳﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺟﻤﻠﻪاي دارد ﻛﻪ ﻇﺎﻫﺮ اﻳﻨﺴﺖ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺑﮕﻮﻳﺪ وي‬
‫ﺷﺎﮔﺮد اﺑﻮزﻳﺪ ﺑﻠﺨﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻧﺪﻳﺪهاﻳﻢ ﻛﺴﻲ اﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎل را در ﮔﻔﺘﻪ اﺑﻦ اﻟﻨﺪﻳﻢ داده‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺑﻦ اﻟﻨﺪﻳﻢ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ اﻳﻦ ﻣﺮد)ﺷﻬﻴﺪ( ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ ﺗﺼﻨﻴﻒ ﻛﺮده و ﺑﻴﻦ او و رازي ﻣﻨﺎﻇﺮاﺗﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻬﻴﺪ ﻫﻢ ﻧﻈﺮﻳﻪ رازي را در ﻣﺴﺄﻟﻪ"ﻟﺬت"ﻛﻪ در ﻛﺘﺐ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﺜﻞ اﺳﻔﺎر و ﻏﻴﺮه ﻣﻄﺮح اﺳﺖ رد ﻛﺮده‬

‫اﺳﺖ و ﻫﻢ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﻌﺮوف او را درﺑﺎب ﻗﺪﻣﺎي ﺧﻤﺴﻪ‪ .‬ﺷﻬﻴﺪ در ﺳﺎل ‪ 325‬درﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ - 3‬اﺑﻮاﺣﻤﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ اﺑﻮاﻟﺤﺴﻴﻦ اﺳﺤﺎق ﺑﻦ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺑﻦ زﻳﺪﺑﻦ ﻛﺎﺗﺐ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ"اﺑﻦ ﻛﺮﻧﻴﺐ"از ﻓﻀﻼي‬
‫ﻣﺘﻜﻠﻤﻴﻦ اﺳﻼﻣﻲ و از ﺣﻜﻤﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ)در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﻜﻤﺎء رﻳﺎﺿﻲ( ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﻋﻜﺲ ﺑﺮادرش اﺑﻮاﻟﺤﺴﻴﻦ‬
‫ﺑﻦ ﻛﺮﻧﻴﺐ و ﺑﺮادرزادهاش اﺑﻮاﻟﻌﻼء ﺑﻦ اﺑﻲ اﻟﺤﺴﻴﻦ ﻛﻪ اﻫﻞ رﻳﺎﺿﻴﺎت ﺑﻮدهاﻧﺪ و اﺑﻦ اﻟﻨﺪﻳﻢ ﻧﺎم آﻧﻬﺎ را در‬
‫ردﻳﻒ رﻳﺎﺿﻴﺪاﻧﺎن آورده اﺳﺖ‪ .‬اﺑﻮاﺣﻤﺪﺑﻦ ﻛﺮﻧﻴﺐ ﻫﻢ ﻣﺘﻜﻠﻢ ﺑﻮده و ﻫﻢ ﻓﻴﻠﺴﻮف‪ ،‬و ﻫﻢ ﻃﺒﻴﺐ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ‬
‫آﻧﭽﻪ در ﻧﺎﻣﻪ داﻧﺸﻮران آﻣﺪه در ﻫﺮ دو ﻗﺴﻤﺖ)ﻛﻼم و ﻓﻠﺴﻔﻪ( ﺗﺪرﻳﺲ ﻣﻲﻛﺮده و ﺷﺎﮔﺮدان و ﺗﻼﻣﺬهاي‬
‫داﺷﺘﻪ و ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻣﻤﺘﺎزي ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﺑﻦ اﻟﻨﺪﻳﻢ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪":‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻓﻀﻞ و ﻣﻌﺮﻓﺖ و ورود‬
‫در ﻋﻠﻮم ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻗﺪﻳﻢ ﺑﻮد")‪ (2‬ﻋﻴﻦ ﻋﺒﺎرت اﺑﻦ اﻟﻨﺪﻳﻢ در ﺗﺎرﻳﺦ اﻟﺤﻜﻤﺎء اﺑﻦ ﻗﻔﻄﻲ و ﻋﻴﻮن اﻻﻧﺒﺎء اﺑﻦ اﺑﻲ‬
‫اﺻﻴﺒﻌﻪ ﺗﻜﺮار ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﺴﻌﻮدي ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ دﻳﺪﻳﻢ او را ﻫﻢ ﻃﺒﻘﻪ اﺑﻮﺑﺸﺮ ﻣﺘﻲ‪ ،‬و در ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻌﺪ از‬
‫ﻗﻮﻳﺮي و ﻣﺮوزي ﺷﻤﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻌﻴﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻧﺰد آﻧﻬﺎ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد اﺑﻮﺑﺸﺮ‬
‫ﻣﺘﻲ ﻧﺰد اﺑﻦ ﻛﺮﻧﻴﺐ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ وﻻدت و وﻓﺎت اﺑﻦ ﻛﺮﻧﻴﺐ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺳﺎﺗﻴﺪ او و‬

‫ﺷﺎﮔﺮدان او دﻗﻴﻘﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﻟﻬﺬا ﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻃﺒﻘﻪ دوم ﺑﻪ ﺷﻤﺎر آﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻛﻪ از او ﻳﺎد ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﻲ اﺳﺖ در رد ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻦ ﻗﺮه در ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻣﻌﺮوف ﻛﻪ ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﻧﻴﺰ در‬
‫ﻛﺘﺐ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻃﺮح ﻣﻲﺷﻮد و آن"ﻟﺰوم ﻳﺎ ﻋﺪم ﻟﺰوم ﺗﺨﻠﻞ ﺳﻜﻮن ﻣﻴﺎن دو ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺘﻀﺎد"اﺳﺖ‪ .‬در ﺗﺎرﻳﺦ‬

‫اﻟﺤﻜﻤﺎء اﺑﻦ ﻗﻔﻄﻲ و ﻋﻴﻮن اﻻﻧﺒﺎء اﺑﻦ‬

‫ﭘﺎورﻗﻲ‪:‬‬
‫)‪ (1‬اﻟﻔﻬﺮﺳﺖ ﺻﻔﺤﻪ ‪430‬‬
‫)‪ (2‬اﻟﻔﻬﺮﺳﺖ‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ‪381‬‬

‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﺎﻳﺖ ﻧﺴﻴﻢ ﻣﻄ ‪‬ﻬﺮ‬ ‫‪465‬‬

‫‪www.nasimemotahar.com‬‬

‫ﻟﻄﻔﺎً ﻧﻮاﻗﺺ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﺎﻳﭙﻲ را اﻃﻼع دﻫﻴﺪ‪.‬‬