Page 475 - خدمات متقابل ایران و اسلام

‫را ﺗﺎ ﺣﺪود ﺳﻲ و ﭘﻨﺠﺴﺎﻟﮕﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﺮﮔﺎن آﻣﺪه ﺑﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻳﻜﻲ از ﺷﺎﮔﺮدان اﻣﻼء ﻛﺮده اﺳﺖ و ﺷﺎﮔﺮد‬
‫ﻣﻌﺮوﻓﺶ اﺑﻮﻋﺒﻴﺪ ﺟﻮزﺟﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻌﺪ آﻧﺮا ﺗﻜﻤﻴﻞ و ﺗﺎ آﺧﺮﻳﻦ روز زﻧﺪﮔﻴﺶ ﮔﺰارش ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ ﮔﺰارﺷﻬﺎ‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﺗﺎ ﺣﺪي زﻧﺪﮔﻲ ﻋﺎدي و ﻋﻠﻤﻲ و ﺳﻴﺎﺳﻲ او را ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ .‬زﻧﺪﮔﻲ ﻧﺎآرام و ﭘﺮﻣﺎﺟﺮاﺋﻲ داﺷﺘﻪ و‬
‫ﻋﻤﺮي ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻛﻮﺗﺎه‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻋﻤﺮ ﻛﻮﺗﺎه و اﻳﻦ زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺮﻣﺎﺟﺮا اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت و ﺧﻠﻖ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ آﺛﺎر‬

‫ﺣﻘﻴﻘﺘﺎ ﺣﻴﺮتاﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺠﻴﺐ اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ اﺑﻦ اﺑﻲ اﺻﻴﺒﻌﻪ و اﺑﻦ اﻟﻘﻔﻄﻲ ﻫﺮ دو ﻣﺘﻦ اﻳﻦ دو ﮔﺰارش را ﺑﺪون اﺧﺘﻼف‬
‫ﺿﺒﻂ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻠﻪ آﺧﺮ را ﻛﻪ ﻣﺪت ﻋﻤﺮ ﺷﻴﺦ اﺳﺖ ﺑﻪ اﺧﺘﻼف ﺿﺒﻂ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻧﻘﻞ اﺑﻦ اﺑﻲ اﺻﻴﺒﻌﻪ‬
‫ﻋﻤﺮ ﺷﻴﺦ ‪ 54‬ﺳﺎل و ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻧﻘﻞ اﺑﻦ اﻟﻘﻔﻄﻲ ‪ 58‬ﺳﺎل ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕﺮ)ﻧﺎﻣﻪ داﻧﺸﻮران( از روي ﺑﻌﺾ‬

‫ﻗﺮاﺋﻦ اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﺮ ﺷﻴﺦ ‪ 63‬ﺳﺎل ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪاي ﻛﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﮔﻮﺷﺰد ﺷﻮد اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺑﻮﻋﻠﻲ ﻫﻤﻪ ﺣﻜﻤﺎي اﺳﻼﻣﻲ ﭘﻴﺶ از او را‬
‫ﺗﺤﺖاﻟﺸﻌﺎع ﻗﺮار داد‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﺑﻮﻋﻠﻲ ﭼﻪ در ﻃﺐ و ﭼﻪ در ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي او ﻣﺤﻮر ﺑﺤﺚ و ﺗﺪﻓﻴﻖ و ﺗﺤﺸﻴﻪ‬

‫و ﺷﺮح ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ دﻳﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻗﺒﻞ از ﺑﻮﻋﻠﻲ‪ ،‬ﺑﻐﺪاد ﻣﺮﻛﺰ ﻃﺐ و ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻮﻋﻠﻲ ﺑﻪ ﺑﻐﺪاد ﻧﺮﻓﺖ‪ ،‬ﭘﺪرش ﺑﻠﺨﻲ و‬
‫ﻣﺎدرش ﺑﺨﺎراﺋﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻴﻤﻪ اول ﻋﻤﺮش در آن ﺣﺪود ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻠﻠﻲ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺮاﺳﺎن و ﮔﺮﮔﺎن‬
‫رﻫﺴﭙﺎر ﺷﺪ و در ﭼﻨﺪ ﺷﻬﺮ ﺗﻮﻗﻔﻬﺎي ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﻋﺎﻗﺒﺖ در اﺻﻔﻬﺎن و ﻫﻤﺪان و ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻫﻤﺪان رﺣﻞ‬

‫اﻗﺎﻣﺖ اﻓﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺻﻴﺖ ﺷﻬﺮﺗﺶ ﻃﺎﻟﺒﺎن ﻋﻠﻢ و ﺣﻜﻤﺖ را از ﻫﺮ ﺳﻮ ﺑﻪ ﺳﻮي او ﻣﻲﻛﺸﻴﺪ‪ ،‬ﺷﺎﮔﺮدان زﻳﺎدي‬
‫ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﺮد‪ .‬ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺑﻮﻋﻠﻲ در زﻣﺎن ﺣﻴﺎﺗﺶ و ﺷﻬﺮت ﻛﺘﺎﺑﻬﺎﻳﺶ ﺑﻌﺪ از ﺧﻮدش ﻛﻪ ﻣﺤﻮر ﺑﺤﺚ ﻣﻴﺎن‬
‫اﻫﻞ ﻓﻀﻞ ﺑﻮد و ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن آن ﻛﺘﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ در اﻳﺮان ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﺛﻘﻞ ﻓﻠﺴﻔﻪ و‬

‫ﻃﺐ از ﺑﻐﺪاد ﺑﻪ اﻳﺮان ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫‪ - 4‬اﺑﻮاﻟﻔﺮج ﺑﻦ اﻟﻄﻴﺐ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺮد ﻋﺮاﻗﻲ)وﻋﻠﻲ اﻟﻈﺎﻫﺮ ﺑﻐﺪادي( اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻢ ﻃﺒﻴﺐ ﺑﻮده و ﻫﻢ ﻓﻴﻠﺴﻮف‪ ،‬وﻟﻲ‬
‫ﺟﻨﺒﻪ ﻃﺒﺎﺑﺘﺶ ﻣﻲﭼﺮﺑﺪ‪ .‬ﺑﻮﻋﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﺎﺻﺮ اوﺳﺖ ﻃﺒﺎﺑﺘﺶ را ﻣﻲﺳﺘﺎﻳﺪ ﺑﺮﺧﻼف ﻓﻠﺴﻔﻪ و ﺣﻜﻤﺖ ﻛﻪ از‬
‫اﻳﻦ ﺟﻬﺖ او را ﺑﻪ ﭼﻴﺰي ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد)‪ (1‬ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ ﺑﻮﻋﻠﻲ اﺣﺪي از ﻣﻌﺎﺻﺮﻳﻦ را در ﻓﻠﺴﻔﻪ در ﻧﻈﺮ ﻧﺪارد در‬

‫ﺗﺮﺟﻤﻪ)ﺗﺘﻤﻪ‬

‫ﭘﺎورﻗﻲ‪:‬‬
‫)‪ (1‬ﻋﻴﻮناﻻﻧﺒﺎءج ‪ 2‬ص‪235 .‬‬

‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﺎﻳﺖ ﻧﺴﻴﻢ ﻣﻄﻬ‪‬ﺮ‬ ‫‪474‬‬

‫‪www.nasimemotahar.com‬‬

‫ﻟﻄﻔﺎً ﻧﻮاﻗﺺ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﺎﻳﭙﻲ را اﻃﻼع دﻫﻴﺪ‪.‬‬