Page 477 - خدمات متقابل ایران و اسلام
P. 477
اﺑﻦ اﻟﻬﻴﺜﻢ ﺑﻪ ﻗﻮل ﺳﺎرﺗﻮن ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ در ﺣﻜﻤﺖ ﻃﺒﻴﻌﻲ)ﻓﻴﺰﻳﻚ( و ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ارﺑﺎب
اﻳﻦ ﻓﻦ در ﻛﻞ ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻮده اﺳﺖ ،ﻛﺘﺎب ﻣﻌﺮوف او در ﻋﻠﻢ ﻣﻨﺎﻇﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻋﻈﻴﻤﻲ در ﺗﺮﻗﻲ ﻋﻠﻢ در ﻣﺸﺮق و
ﻣﻐﺮب ﻧﻤﻮده و روﺟﺮ ﺑﻴﻜﻦ ﻓﻴﻠﺴﻮف ﺑﺰرگ و ﻛﭙﻠﺮ ﻣﺆﺳﺲ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺟﺪﻳﺪ ﻋﻠﻢ ﻧﺠﻮم ﻫﺮ دو از ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻛﺘﺎب
او ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﺷﺪهاﻧﺪ ...اﺑﻦ اﻟﻬﻴﺜﻢ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت دﻗﻴﻖ و ﺑﺴﻴﺎر ﻋﺎﻟﻲ درﺑﺎب ﻧﻮر و ﻗﻮاﻧﻴﻦ آن ﻛﺮده و ﻇﺎﻫﺮا اول
ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻃﺎق ﺗﺎرﻳﻚ)اﻣﺘﺤﺎﻧﺎت ﻧﻮري( را اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻛﺮده اﺳﺖ ...اﻳﻦ داﻧﺸﻤﻨﺪ ﻣﻌﺎدﻻت ﭼﻬﺎر
درﺟﻪاي را ﺣﻞ ﻛﺮده و ﺳﻌﻲ ﻛﺮده ﻋﻤﻖ ﻛﺮه ﻫﻮا را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﺪ.(1)(...
ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ اﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪ .رﻳﺎﺿﻴﻮن درﺟﻪ اول ﻇﻬﻮر ﻛﺮدهاﻧﺪ از ﻗﺒﻴﻞ اﺑﻮاﻟﻮﻓﺎء ﺑﻮزﺟﺎﻧﻲ ﻧﻴﺸﺎﺑﻮري .ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ
ﺿﻮﻓﻲ رازي ،اﺑﻮﺳﻬﻞ ﻛﻮﻫﺴﺘﺎﻧﻲ ﻃﺒﺮﺳﺘﺎﻧﻲ و ﻏﻴﺮ ﻫﻢ ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪاي ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺤﺚ ﺷﻮد.
ﻃﺒﻘﻪ هﻔﺘﻢ
اﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪ دو ﮔﺮوﻫﻨﺪ :ﮔﺮوه ﺷﺎﮔﺮدان اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ و ﮔﺮوﻫﻲ ﻛﻪ ﻧﺰد او ﺷﺎﮔﺮدي ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ اﻣﺎ ﮔﺮوه اول:
- 1اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ ﻓﻘﻴﻪ ﻣﻌﺼﻮﻣﻲ ،ﺷﻴﺦ درﺑﺎرهاش ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ :او ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ارﺳﻄﻮ اﺳﺖ ﺑﺮاي اﻓﻼﻃﻮن،
ﺷﻴﺦ رﺳﺎﻟﻪ ﻋﺸﻖ را ﺑﻪ ﺧﻮاﻫﺶ او و ﺑﻨﺎم او ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﻫﻢ اوﺳﺖ ﻛﻪ واﺳﻄﻪ ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺨﻬﺎي
اﺑﻮرﻳﺤﺎن و ﺑﻮﻋﻠﻲ ﺑﻮد و ﺑﻌﺪ از آﻧﻜﻪ اﺑﻮرﻳﺤﺎن ﻛﻠﻤﺎت ﺗﻨﺪي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﻴﺦ ﺑﻜﺎر ﺑﺮد و ﺷﻴﺦ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺸﺪ
دﻳﮕﺮ ﭼﻴﺰي ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ و ﻓﻘﻴﻪ ﻣﻌﺼﻮﻣﻲ را ﻣﺄﻣﻮر اﻳﻦ ﻛﺎر ﻛﺮد ،او اﺑﻮرﻳﺤﺎن را ﻣﻮرد ﻣﻼﻣﺖ ﻗﺮار داد و ﺑﻪ او
ﻧﻮﺷﺖ):اﮔﺮ در ﻣﺨﺎﻃﺒﻪ ﺑﺎ)ﺣﻜﻴﻢ( ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﺟﺰ اﻳﻦ ﻛﻠﻤﺎت اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮده ﺑﻮدي از ﻧﻈﺮ ﻋﻘﻞ و ﻋﻠﻢ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ
ﺗﺮ ﺑﻮد() .(2ﺑﻴﻬﻘﻲ ﻣﺪﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ وي ﻛﺘﺎﺑﻲ درﺑﺎره ﻣﻔﺎرﻗﺎت
ﭘﺎورﻗﻲ:
) (1ﻛﺘﺎب ﺗﺎرﻳﺦ ﻋﻠﻮم در اﺳﻼم ﻣﺮﺣﻮم ﺗﻘﻲزاده ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻧﺎﺗﻤﺎم اﺳﺖ و ﻇﺎﻫﺮا ﻣﺴﺘﻘﻼ ﭼﺎپ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ.
در ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻣﻘﺎﻻت و ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎ از ﺷﻤﺎره دوم ﺗﺎ ﻫﺸﺘﻢ ﭼﺎپ ﺷﺪه اﺳﺖ .ﻗﺴﻤﺘﻬﺎي ﻓﻮق از دﻓﺘﺮ ﻫﻔﺘﻢ و
ﻫﺸﺘﻢ آن ﻧﺸﺮﻳﻪ ﺻﻔﺤﻪ 164ﻧﻘﻞ ﺷﺪ.
) (2ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺘﻤﻪ ﺻﻮان اﻟﺤﻜﻤﻪ ،ص60
ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﺎﻳﺖ ﻧﺴﻴﻢ ﻣﻄ ﻬﺮ 476
www.nasimemotahar.com
ﻟﻄﻔ ًﺎ ﻧﻮاﻗﺺ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﺎﻳﭙﻲ را اﻃﻼع دﻫﻴﺪ.
