Page 12 - Burxanova D. Tuproq_fizikasi va iqlim o'quv qo'llanma

A.F.Vadyunina K s ni hisoblash faqatgina mexanik tahlil ma’lumotlari asosida olib
borish mumkinligini isbotlab, o‘zining quyidagi formulasini beradi:
c
K s= = 100 %
d
bu yerda,
K s – strukturalilik soni, % hisobida;
С - <0,001 mm li mexanik elementlar (chirindili qatlamda <0,005 mm li
zarrachalar) miqdori;
d- >0,005 mm li zarrachalar miqdori;
100 – foizga aylantirish koeffitsienti.
A.F.Vadyunina taklif qilgan bu formula og‘ir mexanik tarkibli tuproqlar uchun
K s ni hisoblashda juda aniq ma’lumotlar beradi.

Tuproqning disperslik holatini aniqlash bo’yicha ishlanma

Variant Qatlam Fraktsiya, mm Jami Dispers
chuqurligi, ˃0,25 0,25- 0,1- 0,05- 0,01- 0,005- <0,001 haq. koef
sm 0,1 0,05 0,01 0,005 0,001 agregat fitsent
0-15 12,5 7,0 12,6 53,1 6,6 7,8 0,4
0,9 0,6 7,7 47,5 10,0 17,3 16,0
15-30 5,5 3,0 15,2 57,3 5,9 11,7 1,4
9
1,0 0,7 6,2 46,5 14,5 16,7 14,4
30-50 6,0 2,0 17,2 58,6 4,7 10,4 1,1
1,0 0,5 17,2 38,9 12,3 16,3 13,8

Variant Qatlam Fraktsiya, mm Jami Dispers
chuqurligi, ˃0,25 0,25- 0,1- 0,05- 0,01- 0,005- <0,001 haq. koef
sm 0,1 0,05 0,01 0,005 0,001 agregat fitsent
0-15 6,5 1,0 14,9 60,9 7,7 6,8 2,2
0,6 0,4 7,2 52,0 8,7 16,3 14,8
15-30 5,6 1,4 11,0 58,3 11,2 9,3 3,2
4
0,4 0,5 4,5 54,7 7,6 19,2 13,1
30-50 0,9 0,6 18,1 48,9 13,4 15,5 2,6
0,7 0,3 8,5 51,4 7,2 17,3 14,6

Izoh: birinchi qatordagi ko’rsatkichlar agregatlar yig’indisiga va ikkinchi qatordagi ko’rsatkichlar tuproqning
mexanik tarkibiga tegishli.

Mustaqil ishlash uchun savollar:
1. Tuproqlarning mexanik tarkibi bo‘yicha N.A.Kachinskiy klassifikatsiyasining
oldingi klassifikatsiyalardan farqi nimada?
2. Mexanik tahlil ma’lumotlarini qanday rasmiylashtirish mumkin?
3. Tuproqning mexanik tarkibini o‘rganishning qanday ahamiyati bor?
4. Dalada tuproqning mexanik tarkibini aniqlashning qanday usullarini bilasiz?
5. Tuproq mexanik tarkibiga ko‘ra qanday nomlanadi?