Page 123 - Geologiya va mineralogiya elektron o‘quv qo‘llanma. Sodiqova G., Usmonova M.

Dala shpatlari ok,ish va boshka ranglarda uchraydi, kattikdigi 6,0—6,5, solishtirma

og‘irligi 2,5—2,7 dan iboratdir.

Tog‘ jinslari, tuproqdarda eng keng tarkdlgan minerallar slyudalar guruhini

tashkil etadi. Slyudalar yaproq plastinka shaklida uchrab kdtlamlardan iborat bo‘lib,

oq va koramtir ranglarda uchraydi. Rangsizlari muskovit - KAI (AlSi 3O 10) ■ (ON) 2

va rangligi biotitdan - K (Mg, Fe)3 (Al, Si 3O 10) (OH, F) 2 iboratdir. Kristallanganda

monoklin singoniyani ^osil kilib, katgikdigi 2—3, solishtirma ogirligi 2,7—3,1 ni
tashkil etadi. Tinik, slyudalar sargish, yashilrang jilolanadi, koralari esa kungir va

to‘q yashil ranglarda uchrab turadi.
Avgit va rogovaya obmanka esa piroksenlar (avgit) va amfibollar (rogovaya

obmanka) guruhini tashkil etadi. Avgit - Sa (Mg, Fe, Al) / (Si, A1)20 6 kristallanib

magmatik jinslarning tarkibida uchraydi. Kdttikdigi 5-6, solishtirma ogirligi 3,2—

3,6. Rogovaya obmanka - Ca 2Na(Mg, Fe 2+) 4- (Al, Fe 3+) / (Si, A1) 4 O 11 2(ON) 2

iborat bo‘lib, monoklin singoniyada kristallanib, yashildan to qora ranggacha

uchraydi. Kattiqligi 5,5-6,0, solishtirma og‘irligi 3,1-3,3 magmatik va metamorfik

jinslar tarkibiga kiradi.

Olivinning tarkibi (Mg, Fe) 2Si0 4 silikatdan iborat bo‘lib, rombik singoniya

bo‘yicha kristallanadi, rangsiz yoki sarg‘ish yashil bo‘lib, qattiqligi 6,5—7,0,

solishtirma og‘irligi 3,3—3,5 iboratdir. Gematit esa qizil rangda bo‘lib (Fe 2O 3)

trigonal singoniyada kristallanib qora rangdan kulranggacha, kattikligi 5,5—6,0,

solishtirma og‘irligi 5,0—5,2 tengdir. Magnetit - FeFe 20 4, magnitli temir bo‘lib

kubsimon singoniyada kristallanib qora rangdadir, qattiqligi 5,5—6,0, solishtirma

og‘irligi 4,9—5,2 tengdir.

Apatitlar, ftorapagit — Ca 5(P0 4) 3 F va xlorapatitlardan Sa 5(R0 4) 3 • S1 iborat

bo‘lib geksogonal singoniya shaklida uchraydi. Rangi yashildan kulranggacha,

qattikligi 5, solishtirma og‘irligi 3,18—3,20 magmatik tog‘ jinslari tarkibida

uchraydi. Bundan tashkari bir necha ming turdagi minerallar tog‘ jinslarida uchraydi,

ya’ni asosiy qissmini yuqorida keltirilgan birlamchi minerallar va juda ham kam

uchraydigan (aksessor) minerallardan tarkib topgandir. Ikkilamchi minerallar asosan

tog‘ jinslari va tuproqning loy qismida (< 0,001 mm) uchraydi.