Page 138 - Geologiya va mineralogiya elektron o‘quv qo‘llanma. Sodiqova G., Usmonova M.

19-MASHG‘ULOT

Chang zarrachalari tarkibidagi minerallarva ularning Tuproq hosil

bo‘lishi jarayonida o‘zgarishi.

Ilmiy tekshirishlar shuni kursatdiki, tog‘ va tog‘ oldi tuproqlari, ayniqsa soz

yotqizikdar ustida hosil bo‘lgan bo‘z tuproqlarning mexanik tarkibida chang
zarrachalariasosiy o‘rinni egallaydi. Ba’zan chang zarrachalariningmiqdori 70—

80% ni tashkil kiladi (1-rasm).

1 A, B-rasm. Tuproqdagi yirik chang zarrachalarining miqdori.

A rasmlarda. 1. Och qo‘ng‘ir tusli o‘tloqi cho‘l tuproqlar. 2. Tipik jigarrang

tuproqlar. 3.To‘q tusli bo‘z tuproqlar. 4. Tipik bo‘z tuproqlar. 5. Sug‘oriladigan

och tusli bo‘z tuproqlar.

B. Rasmlarda. 1. Jigarrang tog‘ tuproqlari. 2. To‘q tusli bo‘z tuproqlar. 3.

Tipik bo‘z tuproqlar. 4. Sug‘oriladigan tipik bo‘z tuproqlar. 5.Sur tusli qo‘ng‘ir

tuproqlar. 6. Sahro qum tuproqlar. 7. Taqirlar. 8. Yangidan sug‘oriladigan o‘tloqi

tuproqlar. 9.O‘tloqi sho‘rxok tuproqlar.

Tuproq tarkibida chang zarrachalarining to‘planishi mexanik yemirilish

jarayoni va ona jinsining holati bilan bog‘liqdir. Chang zarrachalarining tuproqda

ko‘pligi uning potensial unumdorligi va fizik-mexanik holatini belgilaydi. Turli

Tuproq zonalarida chang zarrachalari har xil tarqalgandir, uning asosiy qismi tog‘

Tuproqlariningo‘rta gorizontlarida to‘planishi anikdangan.Chang zarrachalarining

mineral tarkibi qum zarrachalariga o‘xshash miqdor jihatdan farq qiladi.

Och qo‘ng‘ir tog‘ o‘tloqi tuproqlarining chang yengil fraksion qismida kvars,